Bu Blogda Ara

10 Haziran 2021

Bir Avuç Hayat Yayımlandı

Yeni öykü kitabım "Bir Avuç Hayat" adıyla Cinius Yayınları tarafından yayımlandı. Kitapta birbirine zayıf düğümlerle bağlı dokuz öykü var. Öykülerin hepsi sekiz yıldır yaşadığım kent olan Changzhou'da (Çanco) geçiyor. Sıradan insanların sıradan yaşamlarının hiç de sıradan olmayan hikâyelerine ve bu hikâyeleri var eden ince detaylara eğilmeye çalıştım elimden geldiğince. Ne kadar başarılı olduğumu okurlar ve zaman gösterecek. 


                                         

Bu kitabın daha önce yayımlanmış altı kitabımdan iki farkı var. Birincisi kapak fotoğrafının bir öğrencim tarafından sağlanmış olması. Kitap yayına hazırlanırken lise sonların katılabileceği bir fotoğraf yarışması düzenlemiştim. Katılım çok olmadı ama katılanlar arasından birinciyi seçmemiz yine de pek kolay değildi. Sonuçta, beraber çalıştığım yabancı öğretmenlerin de yardımıyla fotoğrafların birisini seçebildik. Kapakta resmedilen yer aynı zamanda kitabın adını taşıyan öykünün geçtiği meydan, Tianning Tapınağının önü. Sarı duvarın arkasında dünyanın en yüksek pagodası ve ahşap yapısı unvanını taşıyan Tianning Pagodası'nın tepesi görünebilir. Zeminin metrik karelere bölünmüş olması benim için modern Çin'in rasyonelliğinin bir simgesi, pagodanın duvara tırmanmış yaramaz bir çocuk gibi başını göstermesi ise bir türlü yok edilemeyen, insanın olduğu her yerde bir şekilde varlığını sürdüren akıldışılığın / akılüstülüğün bir göstergesi.  Yüksek duvarların ve dev kulelerin önünde ağır ağır yürüyen yaşlı adam ise her tarafımızı kuşatıp bizim hakkımızda her şeyi bilen ve biz farkımıza varmasak da bizi her daim yönlendiren sistemin ağındaki bireyi temsil ediyor.  

                                        

İkinci fark ise her bir öykünün başında bulunan kare kodlar. Eğer okuyucu bu kare kodları telefonuyla taratırsa, öykünün geçtiği sokakların görüntüsünü içeren kısa bir videoyu izleyebilecek. Bu videolar benim cep telefonumla çekildi ve alabildiğince amatörce kalitedeler. Yine de Çin'in orta ölçekli bir kenti hakkında Türkiyeli okuyucuya az çok bir bilgi verebileceklerine inanıyorum. 

                                          


Lafı fazla uzatmaya gerek yok. Umarım kitap hak ettiği ilgiyle karşılanır. Şu ölümlü dünyadan göçmeden evvel gök kubbenin altında hoş bir sada bırakabilirsem ne mutlu bana...  :) 

Saygılar, sevgiler...

AA


28 Mayıs 2021

True Clichés

  



Dear students, dear parents, and dear teachers;

One more year passed since I last came to this stage and delivered the speech for 2020 graduates. 2020-21 school year had its own challenges, its own happy and sad moments. Although it was challenging and strenuous, you have completed it and now you have every right to celebrate it. Today is your day, perhaps one of the most important days in your life.  One year, full of learning and boredom, full of hesitations, anticipations, complications, and frustrations will be over by the end of today. Same as one’s entire life from birth to death, school years might also include all sorts of human experiences and emotional turbulences. In school, we learn how to celebrate success, we learn how to mourn a lost opportunity, we learn how to help each other and how to deal with problems. School is a kind of microcosm of life and now as graduates, you are out there, to implement what you have learnt during this long and demanding simulation process. Now, it is time for a balance check, it is time for adapting to reality.

When we look back at our past, if it is full of struggles and hard work, we tend to manipulate the facts so that we only see things in a way we wish to see them. First of all, the time we left behind us now seems like a distant land, like a small rocky island in the middle of the ocean whose silhouette lurks down like a fuzzy ghost. The things we left behind us become strange to us; memories quickly fade away like water runs through our fingers. It is over so it can be partially forgotten, except the moments which have left their marks on us, the marks that we will be carrying in our soul throughout our lives. On top of this self-inflicted illusion of oblivion, no matter where we ended up today, we tend to associate our current position with our hard work and persistence. “I am here because I worked hard and I passed many hurdles.” Today is one of the few days that you can proudly, and without any sense of guilt, say this sentence. Today is the day you can justify that self-inflicted illusion. Therefore, seize the day and enjoy the moment.

Dear students, I know you are tired of advice from your elders and I know you are fed up with your Math teacher whom you see almost every day for the last three years. In the classroom, in the corridors, on the playground, and sometimes even in the shopping mall! –Ohh no, is that Mr. Arican? Let’s hide! Run, run, run!- But hear me one more time today. I have three small pieces of advice for you, three principles which I consider the guiding missiles of my life. It is of course always questionable, just because it worked for me, does it work for anyone else? Surely, I cannot guarantee it will work for everyone. In the end, this is not a Math class and I am not your Central Limit Theorem J

My first piece of advice is this: Your direction is more important than your speed. Whatever you are doing, do it slowly, do it passionately, do it with utmost care and patience. Beautiful things in life take time as much as they take perseverance and determination. If your direction is right, it does not matter how slow you go in that direction. Like the writer Orhan Pamuk says in an interview, “writing a novel is like digging a well with a needle.” You know the story, you know the characters, you know the message your readers should receive, you know the climax and the ending... Then the rest is working continuously and not giving up until you hit that story, your own story, the one that only you can write with your own breath, the one that only you can build and live until you become someone in the eyes of others.

My second piece of advice is about the small habits of life. Remember that your future is hidden in your daily routine. Like a religious person who does the same rituals every day in order not to fall out of faith, a successful and respectable person is the one who has the same daily routine for a long time. Neither Gauss nor Euler became great mathematicians in one day, or because of their super powerful brains. They became successful because they clung to the habit of doing a small part of a large work. If you closely monitor their lives, you will see that all great minds obsessively follow their daily routines, no matter how silly it might seem to the people around them.

My third and last piece of advice is about being kind and being compassionate towards others. The dynamics of modern societies are based on the principles of materialism and competition. We value beauty, intelligence, financial success, and fame above anything else in life. While climbing the stairs of our career or gaining more and more earthly materials to delay the essential questions, we often forget that we are also human beings and we are meant to have a meaningful, happy life. Unlike the Buddhist priests who claim that attachment itself is the source of suffering and therefore we need to detach ourselves from the earthly desires to end the suffering, I am going to offer something simpler and more practical which will take you to the same destination. The best way of reaching happiness is to make others happy, to give our hands to those who need our hands, to spread goodwill to confine the impacts of evil. I believe that kindness is the highest form of intelligence, feeling the pain of others –whether it is another human or an animal- and as a consequence, doing our best to ease that pain is the highest level of fulfillment a person can get from life. Gain happiness by giving it to others, not by taking it from others. Get satisfaction in life by building a meaningful community around you. Be social, be responsible and be someone who is irreplaceable. Our world needs not only successful and smart people; it also needs people who use their winning strategies to make others’ lives more comfortable, more sustainable, and more peaceful. Don’t forget that you will never stand so tall as when you bend down to help the helpless.

Congratulations again, best of luck in your future careers…

                   


                
                                     

老生常谈

亲爱的同学,亲爱的家长,亲爱的教职员工:

一转眼,距离我上次在2020届毕业典礼上发表演讲就过去了一年。而2020-21学年,有许多新的挑战,同时也它自己的快乐和悲伤的时刻。尽管这一年充满了挑战和艰辛,但你们已经顺利地克服了一切,从今天起你们完全可以尽情地为此庆祝。今天是属于你们的日子,也许会成为你们生命中最重要的日子之一。这一年,是被学习和疲惫填满的一年,是被犹豫、期待、麻烦和挫折包围的一年,这一年将在今天彻底结束。就像是人从出生到死亡完整的一生一样,在学校里你也会有各种经历以及情绪上的波动。在学校里,我们庆祝成功,我们也因失去机会而遗憾,同时我们学会了如何互相帮助和如何处理问题。学校其实是生活的缩影,现在作为毕业生,你们即将离开这里,去实践你在这个漫长而严格的模拟人生中学到的东西。是时候好好做好准备,平衡心态,适应现实社会了。

 

当我们回首过往,你会发现,如果你一直在努力奋斗,你会不自觉地美化你所看到的事实,只以你所希望的方式去看待它们。首先,那些被我们抛之脑后的时光现在就像一个遥远的国度,像一个大海中央小小的石岛,它的轮廓潜藏在海底就像一个模糊的幽灵。那些被我们遗留下的事物会变得陌生;人的记忆很快就会消失,就像流水一样淌过我们的手指。它们已经告一段落,因此我们会慢慢遗忘,只有那些曾经给我们特殊印象的不会被遗忘,而这些印记将跟随我们的一生。在这种自我建立的遗忘错觉之上,无论我们今天在哪里结束,都会倾向于把我们现在获得的一切与我们的努力和坚持联系起来。“我能走到这里是因为我很努力,我克服了很多阻碍。”今天是为数不多的,你可以骄傲地,毫无愧疚地,说出这句话的日子。今天是你可以证明这个错觉的日子。因此,请珍惜这一天,享受每一刻。

 

同学们,我知道你们已经厌倦了所谓过来人的指教,并且也知道你们已经受够了这个在过去三年里几乎每天都能见到的数学老师。在教室里,在走廊上,在操场,有时甚至在商场!“哦,不,那是Arican先生吗?我们快躲起来!快跑快跑快跑!”但是今天,请再听我说一遍。我有三条忠告要送给大家,三条被我视为人生原则的忠告。当然,它接受质疑,因为它对我来说能起到作用,那么对其他人有用吗?当然,我不能保证它对每个人都有效。最后强调一下,这不是一堂数学课,我也不是你们的中心极限定理。

 

我的第一条忠告是:你的方向比你的速度更重要。无论你在做什么,请放慢你的脚步,充满激情地,小心翼翼地耐心地去做这件事。生命中美好的事物需要时间、毅力和决心来成就。如果你的方向是正确的,无论你走得多慢都没关系。就像作家Orhan Pamuk在一次采访中说的,“写小说就像用针挖井。”你知道这个故事,你知道里面的角色,你清楚读者应该收到的信息,你知道高潮和结尾……然后剩下的便是持续不断地努力不要放弃,直到你找到这个故事,你自己的故事,这个只有你能写出来的故事,只有你能创造并且使它变得有活力的故事,直到你成为别人眼中的某个人。

 

我的第二条忠告是关于生活中的小习惯。记住,你的未来就隐藏在你的日常生活中。就像一个虔诚的人为了不失去信仰每天都做同样的仪式一样,一个成功和受人尊敬的人是一个长期保持同样的日常习惯的人。高斯和欧拉都不是一日之间成为伟大的数学家的,也不是因为他们拥有超级强大的大脑。他们之所以成功,是因为他们坚持每件大事中包含的小习惯。如果你密切关注他们的生活,你会发现所有伟大的思想家都痴迷于重复他们的日常生活,不管这在周围的人看来多么愚蠢。

 

我的第三个也是最后一个建议是,对别人要友善,要有同情心。现代社会是以唯物主义和竞争原则为基础的。我们把美貌、智慧、经济上的成功成功和名誉看得比生活中的任何东西都重要。当我们在获得事业上的进步或者获得越来越多的俗物来忽视那些重要的问题时,我们常常忘记我们也是人,我们注定要过上有意义的、幸福的生活。我们不像佛教的僧侣那样,需要从世俗的欲望中解脱出来,我将要提供一些更简单、更实际的东西,它会把你带到相同的目的地。获得幸福的最好方式是让别人幸福,对他人伸出援手,传播善意,这将限制住恶意对我们的影响。我相信善良是智力的最高形式,能感受他人的痛苦——无论是人还是动物——因此,尽力减轻这种痛苦是一个人能从生活中获得的最高层次的满足。幸福是给别人的,而不是从别人那里索取。在你周围建立一个有意义的圈子来获得生活的满足感。要有社会责任感,做一个不可替代的人。我们的世界不仅需要成功和聪明的人;它还需要那些利用自己聪明才智使他人的生活更舒适、更稳定、更和平的人。不要忘记,当你弯腰帮助无助的人时,你永远不会站得那么高。

 

再次祝贺大家,祝大家未来事业有成……

                                                    

                                                                Translated into Chinese by Lingxi Sun





 

15 Mart 2021

BİR DAL ÖYKÜ

 


Yazmak; hayata atılan gizemli bir çelme, yeknesaklığa çakılan kalın bir kazık, umutsuzluğa verilen insancıl bir yanıttır. Ama bir de gündelik yazı programından sıyrılıp ufak kaçamaklar yapmak ve bu kaçamağın sınırları dahilinde meta-kurgu yoluyla saçmalamak vardır ki bu kısacık anların tadına -kış ayında dondurma yemek gibi- doyum olmaz.    

                             Naci Azra Arılı, 1989, Gurbetten Mektuplar, cilt 3, sayfa 341

                             
             Eşsiz güzellikteki Atillo romanının yazarı Vivian Darkbloom'a

Sıradan bir ilkyaz günüydü, ustura ağzı serinliğindeki kuşluk vakti kentin uzak semtlerine doğru çekingen bir edayla ilerliyordu. Sabahın erken saatlerinde başlayan koşuşturmaca iyice seyrelmiş, yerini sakin haftaiçi günlerine yakışan türden bir dağ gölü sükunetine bırakmıştı. Caddenin kenarındaki dar kuytulukta; elli - elli beş yaşlarında bir seyyar satıcıyla, öğrenci olduğu özensiz kılık kıyafetinden belli olan tıraşsız bir genç koyu bir sohbete dalmıştı.

- Beni Ali Rıza Bey tuttu, evladım. Başkasını tanımam. Maaşımı o ödüyor, yemek paramı o veriyor. Sağ olsun! Başta biraz işkillendim tabii ama her ay zamanında ödeme yapınca inancım arttı. Demek dürüst adammış, kandırmadı benim gibi cahil bir garibanı. İleride sigortamı da ödeyecekmiş. Öyle dedi, bugüne kadar yalan söylemedi bana, bugünden sonra da söylemez herhalde. Adım, benim adım mı? Ne yapacaksın benim adımı? Deftere mi yazacaksın? Ha, tamam! Ben Canali Irazarı. Canali birleşik yazılıyor, sakin ayrı yazma. Soyadımı mı tekrar edeyim? Irazarı evladım, ı-ra-za-rı! Ver ben yazayım! Bilmiyorum ne demek! Uyduruk bir şey dediydi rahmetli dedem vakti zamanında sorduğumda. Babama kalırsa nüfus müdürlüğündeki memurların pişkinliği. Değiştirmeye de üşendim. Zaten doğum tarihimi de yanlış yazmışlar, anam perşembe günü ajans haberlerinden hemen önce doğduğumu söyler. Bak bakalım takvime 23 Temmuz 1977 hangi güne denk geliyor. Perşembe olmadığı kesin! Al defterini, yazdım oraya adımın yanına. Gazeteci mi olacağım dediydin? Ödev mi yapıyorsun? Hayırlısı olsun, ben okumadım ama çocuklarımı okuttum. Biri Amasya’da öğretmen oldu. Yeni daha, bu yıl stajyer. Gider gitmez nankörleşti. Kış tatilinde de çalışacağım, yanına gelemem dedi. Yeme yedir, giyme giydir, sonra böyle olsunlar... Kızım burada yanımda, muhasebecilik okulunu bitirdiydi, çalışıyor şimdi evin yakınlarında bir şirkette. O işi de sağ olsun Ali Rıza Bey ayarladı. Tuhaf adamdır; biraz geçimsizdir, aksidir, hafiften kaçık ve gevezedir ama yüreği geniştir. Yardım edebileceği bir konu oldu mu elinden geleni ardına koymaz. Bu iş mi? Ne olsun işte, ekmek parası evladım. Yaşlandım, inşaatta çalışamıyorum artık. Sabah alıyorum arabayı Ali Rıza Bey’den. Eskiden simit satılırmış bu arabada. Bak, burada belediyenin amblemi var. Bilmiyorum nereden aldı. Vardır tanıdıkları sağda solda, eli kolu uzundur onun. Otuz yıldır devlette memur sonuçta, sırtı sağlam! Almış işte bir yerden, sağını solunu tamir ettirtmiş, lastiklerini yenilemiş, camlarına yazılar yazdırtmış. Bu hale getirmiş. Hah evet, sabah alıyorum arabayı. Sokaklarda, caddelerde ağır ağır yürüyorum. Kendini yorma dedi, Ali Rıza Bey. Yorulunca dinlen, soluklan, su iç, etrafı gözetle, kendini geliştirmek için yöntemler ara, daha az emek harcayarak daha çok kitabı nasıl satarım sorusuna yanıt ara dedi. Önemli olan her gün az az yapmakmış. Kendisi de öyle yapıyormuş, her gün yarım sayfa, her gün yarım sayfa... İki yılda bir roman bitermiş... O böyle diyor ama ben yine de bildiğimi okumaya devam ediyorum. Ekmek aslanın ağzında, çalışmadan, terlemeden, bacaklar titreyene kadar kendini zorlamadan olmuyor. Hep aynı yerde durunca para kazanılmıyor. Günde 20 kilometre yapıyorumdur İstanbul’un sokaklarında. Arada da bağırıyorum. “Öykücü geldi, öykücüüü…. Öykülerim var, kısalar var, uzunlar var, hüzünlüler var, mutlu sonla bitenler var, aşk öyküleri, masallar, modernler, postmodernler, realistler, romantikler, sosyalist realistler, efsaneler, metaforlar, kendi içine kıvrılanlar, kuyruğunu ısıranlar, var olmadığını iddia edenler, başka kitaplara başka dünyalara gönderiler yapanlar. Var oğlu var, gel vatandaş geeeel!” Bak burada, nasıl bağıracağımı yazdı Ali Rıza Bey. On beş farklı seçenek var, içlerinden rastgele seçip okuyorum. Biri gelip sorunca kitapları gösteriyorum. Alan oluyor, alay eden oluyor, küfredip giden oluyor, dudak büküp gözüyle kaşıyla hafife alan oluyor. Kimisi de üşenmeyip soruyor. Bu kitapların yazarı neden kitaplarını sıradan kitapçılarda satmıyormuş, kendisi neden uğraşmıyormuş da benim gibi bir zavallıyı çalıştırıyormuş, bu devirde seyyar satıcıdan mal alan mı kalmış, kitap dediğin bu kadar ayak altına düşmemeliymiş, dilimlenmiş hıyarı tuzlayıp satsam daha çok para kazanırmışım… Milletin ağzı torba değil ki büzesin! Dilim döndüğünce izah ediyorum ben de! Kolay değil tabii, Sabahtan akşama kadar kimler geliyor kimler bir bilsen. Dur telefon çalıyor. Ali Rıza Bey arıyor. Bekle azıcık.

-Buyurun Ali Rıza Bey. Bir durum mu var? Ha, buraya mı? Ben nerede miyim? Şu anda Çeliktepe’nin girişinde, otobüs duraklarının yanındayım. Evet, evet, geldi gazeteci genç. Eh işte, sorular soruyor, ben de dilim döndüğünce… Adı mı ne? Adını hiç sormadım. Siz dün ondan bahsedince gerek… Tamam sorayım efendim. Adın ne senin genç?

- Naz Rica

- O nasıl ad öyle ya! Tombaladan çıkmış gibi! Neyse, Naz Rica’ymış adı çocuğun. Soyadı mı? Soyadın ne genç?

- Arıalı

- Arıalı’ymış. Evet, Naz Rica Arıalı. Tamam, tamam, yazıyı yazacak ama gazetede yayımlamadan önce size mutlaka gösterecek. Olur söylerim şimdi. Başka bir emriniz var mı? Haaa, öyle mi, buraya mı? Buyurun gelin. Lahmacun mu? Olur, neden olmasın. Ben üç tane yerim, bu genç de dört tane yese toplam yedi eder. Siz de kendi açlık durumunuza göre... Tamam. Anlamadım? Haaa, yeni öykü var. Bu sabah bitirdiniz düzeltileri. Tamam getirin, satalım Ali Rıza Bey. Bu sabah iki kitap, dört tane de tek dal öykü sattım. İyi başladı gün, devamı de gelir inşallah. Tamam, bekliyoruz burada. Durakların bitip, ana caddenin başladığı yerdeyiz. İyi lokasyon tabii Ali Rıza Bey, ayıp ettiniz. Geleni geçeni avlıyorum burada. Hadi kapattım, görüşmek üzere…

- Gerçekten de kendisi miydi? Buraya mı geliyor şimdi? 

-Kapattı. Evet, ta kendisiydi. Buraya geliyormuş. Bize öğlen yemeği de getirecek. Az çekil oradan, şu lastiği sileyim. Yokuşu çıkarken çamura battıydı teker. Görmesin Ali Rıza Bey, kızmasın boşuna! Nasıl bir insan mı? Ehh, gelince görürsün evladım. Bu arada adın da fena değilmiş. Neydi? Naz Rica? Nereden buluyorlar böyle adları, bilmem ki. Neyse, bana kalırsa gayet sıradan bir adam. Karısı var, kedileri var. Bir köpeği vardı, birkaç yıl önce öldü, çok üzüldü. Şaka yapmayı, boş konuşmayı, çay içip muhabbet etmeyi sever. Ama çalışırken rahatsız edilmekten nefret eder. Komşuyuz ya, sen bana sor neler çektik onun titizliğinden. Evde iki çocuk, gürültü yapmadan oluyor mu? Zırt pırt kapıya gelir. Elinde bir tas çorba ya da meyve olur. Rüşvetini hazırlamıştır yani. Mahcup bir sesle "Biraz sessiz olur musunuz?" der. "Öykülerimi öğlen paydosunda, yemekten hemen sonra yazıyorum ama düzelti yapmak için akşamları bu vakitten başka vaktim olmuyor" diye mırıldanır ardından. Dilenci gibi büker boynunu. O mahcup ben ondan mahcup… Nasıl mı yazar? O kadarını bilemem evladım. Birkaç kere lafı geçmişti aramızda ama her seferinde yuvarlak cevaplar verip geçiştirmişti. Bana kalırsa o da bilmiyor nasıl yazdığını. Tek sırrı her gün, aynı saatte ve aynı yerde, işbaşı zili çalınca makinenin başına geçen bir işçi gibi çalışmaya başlamasında sanırım. Dedim ya; her gün azar azar, cümle cümle, kelime kelime, iğneyle kuyu kazar gibi yazıyor. Damlaya damlaya göl oluyor senin anlayacağın. İnattan, sabırdan ve hikâyenin bir gün biteceğine dair duyduğu inançtan başka bir şeyi yok elinde. Bunların dışında gayet sıradan bir vatandaştır kendisi. Yolda görsen torna dükkânında usta sanırsın ya da emekliliğine gün sayan bir banka müdürü. Dur azıcık, bak müşteri geldi, ilgileneyim. Sen de dikil orada izle beni. Bakalım satabilecek miyim?..

-Buyurun hanımefendi? Ne bakmıştınız?

-Ne satıyorsun sen burada bey amca.

-Kitap satıyorum hanımefendi, belli olmuyor mu?

-Kitap mı? Ne kitabı ayol. Portakal mı bu sokak sokak geziyorsun, seyyar arabayla kitap... Hiç görmedim daha önce! 

- En az portakal kadar yararlı kitaplar bunlar. Vitamini, proteini, minerali bol hepsinin. Bence bir bakın, okumayı seviyorsanız alırsınız. Ruhunuzun da gıdaya ihtiyacı vardır sonuçta.

- Ha ha, sen de az değilsin ha! Radyo spikeri gibi konuşuyorsun. Dur bir bakayım, belki sevdiğim bir yazar vardır. Sait Faik var mı sende, Sait Faik? Bizim oğlana okuldan ödev vermişler. Anne Beşiktaş'a inince al demişti. Sende varsa bir daha uğraşmam orada.

-Yok, o dediğin yazar yok.

- Eeee, buradaki kitapların hepsi tek bir yazara ait.

- Evet hanımefendi, doğru bildiniz. Ali Rıza Canarı’nın kitapları hepsi.

- Evet, adını görüyorum kitapların üzerinde. Daha önce hiç duymamıştım. Kim o?

- Bizim komşu!

- Ha ha ha ha, hiç güleceğim yoktu sabah sabah. Senin komşun kitap yazıyor, sen de satıyor musun?

- Evet, ne var bunda!

- Ay yok, ne olacak. Biraz saçma geldi.Ya da ne bileyim, saçma değil de başka bir şey... Ay kelime bulamadım şimdi.

- Niye saçma olsun hanımefendi. Satan memnun, alan memnun, ticaret başka nasıl olacak. Alın bir kitap okuyun, beğenmezseniz bir daha almazsınız. Bir kitap alanlar geri gelip diğerlerini de alıyorlar, benden söylemesi.

- Hakikaten mi? Peki beğenmezsek geri getirebiliyor muyuz?

- Bir gün içinde iade alıyoruz. Kitap zarar görmemişse paranızın tamamını geri alabilirsiniz.

- Şimdiye kadar parasını geri isteyen oldu mu?

- Valla ne yalan söyleyeyim, arada çıkıyor ama genelde giden geri gelmiyor.

- Şu kâğıt tomarları ne?

- Onlar yazıcıdan çıkarılmış öyküler. Kitap almak istemezseniz öyküleri tek tek de alabiliyorsunuz. Ya da isterseniz size özel bir paket yapabiliyoruz.

- Bu ne böyle bey amca? Züğürt tiryakilerin yol kenarlarından bir dal sigara almaları gibi. Gerçi fikri beğenmedim diyemem. Orijinal bir adammış bu senin Ali Rıza Bey.

- Öyledir. Alacak mısınız bir kitap?

- Yok.

- Neden?

- Benim aradığım yazar yok burada. Ben Sait Faik’i arıyorum.

- Olsun, çocuğunuz bir de Ali Rıza Canarı’yı okusun.

- Öyküler tek tek ne kadar?

- En ucuzu 2 TL. En pahalısı 5 TL.

- İyi ver bakalım bir tane 2 TL’lik öykü. Yenilerden ver ama, dili eski olmasın, anlayacağım bir şey olsun.

- Seçmek ister misiniz?

- Yok, rastgele çek o tomardan. Otobüste okurum. Eve varınca da oğlana veririm.

- Tabii ki!

- Beğenmezsek geri getiririm, ona göre!

- Tek tek satılan öykülerin iadesi yok hanımefendi. İade sadece kitaplar için geçerli.

- Şaka yapıyorum şaka. Nerden bulacağım ben seni bir daha. Hadi acele et, otobüsü kaçırmayayım. Kalkış saatine beş dakika var.

- Tamam. Aaaa, bakın ne kadar şanslısınız. Kitapların yazarı Ali Rıza Bey de geldi.

- Bu o mu?

- Evet, ta kendisi. Yolun karşısından buraya doğru gelen.

- Çok da zayıf, çelimsiz biriymiş. Ben daha iri yarı, heybetli biri sanmıştım. Televizyona çıkan sanatçılar gibi. Dur ama duymasın dediklerimi.

- Ali Rıza Bey hoş geldiniz. Bakın ben de tam şimdi bu hanımefendiye sizin bir öykünüzü satmıştım. Şuradan rastgele bir öykü çekeceğiz. Sizin tavsiye edeceğiniz bir şey var mı? Buyurun siz seçin isterseniz. Nasıl? Haaaaa! Yeni öyküyü mü? Olur, neden olmasın. Bu mu yeni öykü?

- Ne o? Ne verdi sana?

- Bu öyküyü dün yazmış, bu sabah da düzeltileri yapmış. Fırından çıkmış taze ekmek gibi, bakın sıcacık. Kıpır kıpır harfler, yerlerinde duramıyorlar, zıplayıp sayfanın dışına çıkmak istiyormuş gibi bir halleri var. Belki de ilk okuyan siz olacaksınız. Bunu almak ister misiniz?

- Oluuuur, benim için fark etmez. Otobüste okuyabileceğim bir şey olsun yeter. Dili bana ağır gelmez herhalde.

- Tamam, sarıyorum hemen. 

- Dur, dur, sarmadan önce yazarından bir imza alsak mı? Hazır buradayken yani...

- Olur tabii, neden olmasın, değil mi Ali Rıza Bey? 

- Adım Nazlı. Nazlı Hanım'a diye imzalayabilir.

- Tamamdır, Nazlı Hanım. Buyurun, bakın imzaladı sayfanın sol üst köşesini. Rulo haline getirip, üzerine lastik geçireceğim.

Kadın rulo halindeki kâğıdı eline aldı, lastiğini çıkarıp kırıştırmamaya özen göstererek ağır ağır açtı. Mürekkebi kurumamış imzanın siyah ışıltısını görünce hafiften heyecanlandı. Hemen sonrasında bu nedensiz heyecanı bastırıp kendisini toparladı. Gitmeye hazırlandı. Bir yandan da yeni satın aldığı öyküyü merak ediyordu. Bir gözüyle kendisine selam bile vermemiş olan Ali Rıza Bey’e kuşkuyla bakarken, diğer gözüyle kâğıdın en üstündeki, epigrafın hemen altında yer alan ilk cümleyi mırıldanarak okudu. 

Sıradan bir ilkyaz günüydü, ustura ağzı serinliğindeki kuşluk vakti kentin uzak semtlerine doğru çekingen bir edayla ilerliyordu."

 

        Ali Rıza Arıcan  - 15 Mart 2021 - Changzhou

13 Ocak 2021

"Tokcay'ın Son Günü" Yayımlandı

        



Doğu ve Güneydoğu Asya üzerine yazdığı öyküleriyle tanınan Ali Rıza Arıcan’ın yeni kitabı “Tokcay’ın Son Günü”, Cinius Yayınları tarafından yayımlandı. Daha önceki beş öykü kitabıyla son yirmi yıldır yaşadığı coğrafyayı, günlük yaşamın küçük ayrıntıları üzerinden anlatmış olan yazar; bu kitabında dürbününü, ilk kitabı Pasifik Öyküleri’nde olduğu gibi tekrar Tayland’a çeviriyor ve ülkenin kuzeydoğusundaki sıradan bir köyde yaşayan yaşlı ve hasta bir köpeğin son gününü, köpeğin diliyle okurlarına aktarıyor. Tokcay’ın Son Günü dokuz bölümden oluşan bir kısa roman (novella). Her bölümde Tokcay’ın hayatından bir kesit sunuluyor ve ömrünü  çeltik tarlalarında, köydeki evin geniş bahçesinde ya da okuldaki sıraların altında geçirmiş olan bir köpeğin gözünden insanlara ait değerler tartışılıyor. Bu noktadan bakınca, arka kapaktaki ilk paragrafın kitabın içeriğini özetleme konusunda iyi bir iş çıkardığını söyleyebiliriz.

On dört yıllık yaşamında pek çok şey görmüş ve geçirmiş olan Tokcay, ömrünün son günlerinde hasta, kör ve bir nebze topaldır. Köydeki evin bahçesinde uyuklayarak geçirdiği bu son günde, bir yandan geçmişin tatlı anılarıyla kendi kendisini eğlendirmeye çalışırken bir yandan da anlam, bilinç, dostluk, aşk, sadakat gibi konularda derin düşüncelere dalmaktadır...  

Hikâye, köyde yaşayan Patthanachai ailesinin tek çocuğu olan Tossapol’un tatil için köyüne dönmesiyle başlıyor. Kitabın ilk cümlesi olan “Sen daha ölmedin mi?” sorusu, hikâyenin istikameti konusunda da az çok bilgi veriyor okuyucuya. Tokcay’ın artık iyileşemeyecek derecede hasta olması ve ailedeki herkesin onun ölümü için gün sayıyor olması okuyucuda hüzünle karışık bir heyecana sebep oluyor. Tokcay’ın da durumun farkında olması ise bizi onun ölüm ânı ile ilgili buruk dileklere sürüklüyor.

Son nefesimi, uzaktan da olsa onların gündelik konuşmalarını dinlerken vermek şimdilik en büyük dileğim. Evet, ben ölürken gündelik hayatın sıradan işlerini konuşuyor olsunlar. Ne bileyim işte! Birisi “Uzun zamandır yağmur yağmadı, barajlardaki su seviyesi biraz daha düşerse tarladaki pirinç hiç olacak.” desin mesela, bir diğeri “Som-o  Festivalinde camışların çektiği arabanın üzerinde karşı komşunun kızı oturacakmış.” desin. Hatta eğlensinler, müzik çalsınlar, şarkılar söylesinler, Tossapol’un küçük amcası bira içip çok sevdiği İsan  türküleri söylesin yanık sesiyle. Onlar böyle şeylerden konuşurlarken, sevinerek ve dans ederek ölüme en güzel yanıtı verirken, ben usulca kapayayım gözlerimi ve vereyim son nefesimi. Evden çıktığı belli olmayan ya da gittiği çok sonra anlaşılan bir misafir gibi sıvışayım yokluğa doğru.


Bundan sonrasında Tokcay, bir yandan bahçenin içinde dolanıp evdekilerin konuşmalarına kulak misafiri olurken bir yandan da bulduğu gölgeliklerde uyuklayıp geçmişin anılarında teselli arıyor. Onun için artık aşk, dostluk, amaç, sadakat, bilinç gibi kavramlar üzerinde düşünülüp kendince gurur kaynağı haline getirilebilecek büyük anlatılar anlamına gelmektedir. Bu derin dalınçlar sırasında Tokcay insanın bilincini ve bencilliğini de masaya yatırır. Şöyle diyor örneğin Tossapol’un onu bilinçsiz bir varlık olarak yaftalaması karşısında:

İnsanın bilincinin bu derece bencilleşmesi ve kendisini evrenin seçilmiş varlığı olarak görmesi, o bilinci var eden tarihsel mekanizma olan evrimin intiharından başka bir şey değildir. Bunu da yazın bir yere! Yaşlı ve emektar köpek Tokcay’dan yolunu şaşırmış insanlığa ufak bir ders olsun. İnsanın kendi zekâsını, mutlak bir zekâ olarak görmesiyle başlıyor tüm kusur. Oysa milyonlarca olası zekâdan birisidir insanın zekâsı. En akıllıen üstün ya da en kıvrak değildir insan; farklıdır sadece. 

Bu cümlelerden Tokcay’ın insanlara yukarıdan bakan bir züppe olduğu sonucu çıkarsanabilir olsa da hikâye Tokcay’ın eleştiri oklarını kendisine çevirmesini es geçmiyor. Kamboçya’ya giden bir kamyonetin arkasında onlarca başka köpekle birlikte balık istifi bir halde ilerlerken şu sözleri işitiyoruz, Tokcay’ın da daha sonra hemfikir olduğu Pi Dam’dan.

Burada şu anda esir bulunup da özgürlüğü, köpek kimliğinin aslına dönmeyi, vahşi doğanın güzelliğini arzulamış olan var mı? Hiç sanmıyorum. Hepimizin keyfi yerinde. Ev sahiplerimizin verdikleri yemek artıklarıyla bir değil iki köpek besleneceğini bildiğimiz halde paylaşmayı değil de hırlamayı seçmedik mi bahçeden boynunu uzatan sokak köpeklerine? Bak, az önce derdini anlatan Sarı’yı bile susturmadık mı? Onun yerine kendimizi koyma konusunda başarısız olmadık mı? Bırakın empati yapmayı, dinlemeye bile tahammülümüz yok. Adını bile bilmiyorsunuz, aranızda Pasaklı diye çağırıyorsunuz. Sonra gelmiş burada köpeklik kimliği, köpeklik onuru diye bık bık ötüyorsunuz. Size verilen yemeğin üzerinde hak iddia edip sokaktaki köpeği açlığa mahkûm ederken neredeydi o köpeklik onurunuz?


Hikâye anıların acı ve tatlı görüntüleriyle ilerlerken tabii ki eski aşklara da uğruyor. Tokcay, biricik aşkı Kahve’yi anımsadığı satırlarda modern aşk kavramını ve onun yalnızlaştırıcı / bencilleştirici yönünü de ele alıyor.

Âşık olduktan sonra; âşık olmadan önceki hayatında nasıl mutlu olduğunu, günlerini nasıl geçirdiğini, kendini nelerle meşgul ettiğini unutuyorsun. Aşk kendisinden önce yaşanmış mutsuzlukları değil de mutlulukları siliyor, onları görünmez hale getiriyor, bencilce bir sahip çıkışla aşksız yaşamlara yukarıdan bakıyor. Öyle ki kendisinden önceki hayat, lambanın yanına konmuş, yanıp yanmadığı bile kimsenin umurunda olmayan bir mum gibi cılız ve ezik kalıyor.

Hikâyenin sonunda kendisini sevenlere elveda diyen Tokcay, güzel yaşadığını ve güzel öldüğünü, hayatın bundan daha yüce bir anlamının da olamayacağını bir kere daha vurguluyor. 132 sayfaya sığdırdığı kısa hayat öyküsüne her yaştan okuruna ders olacak nitelikte pek çok güzelliği işleyen Tokcay kendisine yakışan kahramanca bir hoşçakalla perdeyi bir daha açmamak üzere kapatıyor. 

                                                                                           İpek Ağgez / 08.01.2021