Bu Blogda Ara

20 Mart 2011

Black Swan and Induction Problem

Let me first confess that I have not finished the book yet and I have no authority to write on the entire book. However, I still believe that the parts I have read (the first three chapters) so far forced me to write this blog entry. Actually, I am supposed to write something against the nuclear reactors or on the bombing of Libya (I can hear the grumbling sound of a certain person) but since I am reading Nassim Nicholas Taleb’s “The Black Swan” whenever I have time from studying Financial Maths or Maths of Risk, I will write about his book and his ideas on induction.

The problem is induction. Since the ancient times, it is one of the biggest problems of epistemology: How do we know what we know? David Hume coined the term as “Induction Problem” as it is the inductive reasoning which seems creating the problem on the source of the knowledge. Many philosophers attacked this issue and attracted a lot of attention from the readers who already know what the writer would be talking about when it comes to induction problem. Basically, it can be rephrased by “How can knowing that sun has risen every morning for millions of years guarantee that it will rise tomorrow morning again?” The classic answer is of course “It does not”. But what misses in this answer is the continuation: “So what?”

Taleb attacks on the same issue like all other philosopher before him (by the way, he calls himself a philosopher but for me he is just another investment analyst with a few philosophical decorations in his sentences albeit he despises bankers, investors etc in the same fashion that push your own kind down so you will look superior. I can call him a “pop-philosopher” with bubble ideas which are not his own including the idea of “black swan” which can be considered as a page from one of the many books written on philosophy of science or history. He is not revolutionary enough to cut the branch he is sitting on.) and he creates this feeling that it is something new. The example he chooses actually used by Russell to identify the induction problem in philosophy of science. Here is the example:

Let’s think of a turkey (I chose a female one to differentiate from the male writers and the farmer) who thinks that the owner of the farm feeds her every morning at 8 am. After a certain amount of days, she will think that the owner will bring food every morning and she will have a comfortable life without worrying about what she will eat next day. Of course, when the turkey becomes fatty enough and the thanksgiving day reaches, the owner comes to the coop with a large knife and chops the head of the turkey for the dinner. Tadaaaa! The turkey was wrong. What she believed after experiencing n days was wrong as in n+1th day, the hypothesis failed and it cost her life.

No, it did not cost her life and it did not give her more harm than she would be having without her belief in induction. In fact, not believing induction would not give her any extra day to live (being a paranoid does not guarantee that no one chases you). The problem in this metaphor is to look at the story from the perspective of turkey’s life and her loss but not her gain. But let’s look at the other way around. Suppose the turkey is skeptical and after n days, she still suspects that next day there will be no food. This means, everyday she will spend her all time worrying about the food for the next day and do nothing else. At least, induction gives her a chance to worry about other things, maybe to increase the quality of her life or think about how to lay bigger eggs. Her biggest mistake is not to believe in induction but not to believe in induction enough. Because if she believed it enough, she would be reading the history of turkeys in the farm and learn that all turkeys are raised till a point and many of them lose their lives on thanksgiving day. This way, she can use non-stationary time series and create a periodical pattern. This pattern would help her to understand the periodical movement of lives of turkeys in the farm and can help her to create mortality tables. By the way, since Taleb believes that on a thanksgiving day the turkey will lose her life, he himself becomes a turkey in his own criteria… (how does he know a turkey lose her life on thanks giving day)

Yes, there is no way we can guarantee that n+1st experiment will give us the same result as the first n experiments gave but this skeptical thought is never a problem for a practicing scientist. In fact, this is how science develops. If we give the turkey second chance (as scientists do not usually die after they fail in their hypotheses), I am sure she will be smarter in the next term and will start building an airplane to escape from the farm. With the wrong n+1th experiments, science develops; scientists purify their theories and refine them in the best way so that it can serve to human kind.

It is hard to be against his ideas on how history moves on (like the quantas in the subatomic world): It obeys the rules of normality till the revolutions occurs (Impact of highly improbable) then we turn to the realm of normality again... However, these ideas are not original either. So many modernist / postmodernist philosophers made their way with similar ideas and watching the news everyday (tsunamis in Japan shuts down nuclear reactors in other continents, a Tunisian poor man's fight for honor causes a democratic/social (but not political) revolution in Egypt and most probably the invasion of Libya by western powers) , it is impossible to claim the opposite.

I will write a longer review on Taleb’s book once I finish it but so far my impression is it is a bubble book with big words and small ideas. Yes, statistics is full of assumptions and it has so many flaws which are easily exploited by the analysts but at the same time there is nothing wrong with normal distributions and other common distributions. They are just models which fit to numerical perfections. Our world is not perfect and no real phenomena can fit into any mathematical model in 100% fashion. Statisticians, like all other scientists, learn by their errors and refine their models in long run. Denying their role in modern life will be denying the role of technology and science in our lives because without induction no science would ever be possible and we would be living in Stone Age now with fire and wheels (if we are lucky). Induction is a psychological result of our desire to have a comfortable tomorrow and it works perfect in that way. Whenever it fails, we tumble down and then we stand up again, stronger and bigger each time compared to the previous time.

The book seems criticizing other issues like over-confidence of analysts who believe in mathematical equations and/or efficient market hypothesis (and many others underlying assumptions) but unfortunately instead of mocking the assumptions they have and the system which allows people to exploit the other people (making money from money without producing anything: what is good about it?), he attacks the big picture without differentiating the good from the bad. I hope the rest of the book will have more balance on its logical arguments and the claims against the common knowledge of common men.

To be continued…

10 Mart 2011

Incredible India 2.4

İngilizcesi “International Society of Krishna Consciousness”, Türkçe’ye nedense “Uluslararası Krişnayı Yaşatma Derneği” diye çevirmişler. Krişna var olan bir değerimiz, bir büyüğümüz, onu yaşatalım, unutmayalım, gelecek nesilleri ondan mahrum bırakmayalım demek istemişler herhalde. Aslına bakılırsa çok da önemli değil nasıl çevirdikleri. Bu hareketin bir diğer adı da “Hare Krişna Hareketi”. 400’ün üzerinde merkezleri, onlarca okulları, kendi kendine yeterek yaşatılmaya çalışan çiftlikleri ve lokantaları olan dev bir hareket. Birkaç gün önce başka bir dev hareket üzerine yazmıştım. Bunların da siyasi gücü var mı ya da gizli saklı amaçları var mı bilemiyorum. Olsa bile bunu öğrenmem olanaksız. Bu yüzden işin siyasi yönünden çok dinsel yönüne eğileceğim. Bir de kişisel gözlemler var tabii.

Olaya girmeden önce bir itirafla başlayayım: Dinler içinde en çok kafamı karıştıran din Hinduculuktur. Ne kadar okursam okuyayım, ne kadar üzerine düşünürsem düşüneyim, bir türlü kafam almaz Hinduculuğun nasıl işlediğini. Yani, neye inanıyorlar, nasıl inanıyorlar, Krişna bir insan mı, Tanrı mı, yoksa ikisinin arasında bir şey mi? Cahilsem Hindu kardeşler bağışlasınlar beni ama Hinduculuk da diğer dinler gibi bulanıklıktan, muğlaklıktan pay çıkaran, bunu toplumu esir etmek için en iyi şekilde kullanan bir din gibi geliyor bana. Bulanık su boşuna derin görünmez. Asıl berrak olduğu halde derin olan sulara bakmak gerek. Mesela matematik böyledir. Berraktır ve derindir. Bir yerinden başlayıp, adım adım inşa edersin tıpkı bir duvarı örer gibi. Çelişkiye rastladın mı ya vazgeçersin (Hilbert gibi) ya da mantıksal bir çözüm üretirsin (Russell gibi). Ama asla görmezlikten gelmezsin, asla etrafından dolanayım, bu sefer de böyle olsun demezsin. Nemelazımcılık, adamsendecilik yoktur sayıların kırallığında. Matematikçilerle sahtekar müteahhitler arasındaki fark da budur işte. Oysa dinler kafa karışıklığından faydalanırlar, bu muallaklık en çok din adamlarının ve onların sırtından geçinen parazitlerin işine gelir. Neresinden tutsan soru işaretleri elinde kalır ama yine de yola devam ederler. İşte örnek:

Aksiyom 1: Her şeyin kendinin dışında bir nedeni vardır.
Kuram 1: A’nın nedeni B, B’nin nedeni C, C’nin nedeni D.... Bu böyle gider.
Kuram 2: Zaman ve mekan sonlu olduğu için hiçbir dizi sonsuza kadar gidemez.
Sonuç: Bu durumda tüm nedenleri var eden, kendiliğinden var olan bir NEDEN vardır ve bu NEDEN’e Tanrı deriz.

Başlangıçta gayet tutarlı görünen bu mantıksal çıkarımda çok temel bir çelişki vardır. Kanıt yapmadan doğru olarak kabul ettiğimiz “aksiyom 1”i en sonda yanlışlamış oluyoruz. Madem kendiliğinden var olan bir NEDEN’in varlığına inanacağım, bunu en başta da yapabilirim. Eğer sonuç önermesi, başlangıçta doğru kabul ettiğimiz aksiyomla çelişiyorsa bunun adı “reductio ad absurdum”dur ve matematikte sıkça kullanılan sağlam bir kanıt yöntemidir. Dolayısıyla, bu önermeler dizisi Tanrı’nın var olduğunu değil, eğer çıkarsama doğruysa, sadece aksiyom 1’in yanlış olduğunu kanıtlar.




Neyse, ben şimdi Krişna’ya geri döneyim. Bakalım Krişnacılık neymiş. Türkçe wikipedia’dan aynen alıntılıyorum:

Krişna yaygın Hint geleneğine göre Vişnu'nun sekizinci avatarıdır ve ona Vişnu'nun bir avatarı olarak tapılır. Çeşitli Vaişnava okullarında ise Yüce Tanrı yani en önemli ve yüksek tanrı olarak tapınılır. Gaudiya Vaişnavizm'de En üstün Kişilik yani Tanrı olarak görülmüş ve böylece onun diğer tüm enkarnasyonların, Vişnu dahil, temeli olduğuna inanılmıştır[1]. Genellikle flüt çalan bir sığır çobanı (örneğin Bhagavata Purana'da) ya da felsefî nasihatler veren genç bir prens (örneğin Bhagavad Gita'da) olarak betimlenir. Geleneksel olarak Krişna'nın Devaki'nin oğlu olduğuna inanılır ki Devaki bir iblisin çocuğu, kötü bir kral olan Kamsa'nın yarı kardeşidir. Kamsa kardeşinin çocuklarından birisinin kendisini öldüreceği haberine sahip olduğu için Devaki'nin birçok oğlunu öldürmüş, fakat sonunda Krişna tarafından öldürülmüştür.

Krişna sözcüğü Sanskritçede sözlüksel olarak "siyah" anlamına gelir. Betimlemelerde genellikle mavi veya koyu mavi renkli bir tenle tasvir edilen Krişna[2], murthiste ise daha çok koyu renkli veya siyahî olarak tasvir edilir. Krişna'nın yaşamına dair birçok hikâye vardır ve bunlar farklı Hindu öğretilerine göre çeşitlilik gösterir. Bununla birlikte genel olarak efsanelerde onun ilahî enkarnasyonuna, pastoral bir çocukluk ve gençlik dönemine, daha sonraları ise bir kahraman olarak yaşayışına değinilir, örneğin birçok canavarı yendiği öne sürülür[2].

Hinduizmin yanı sıra Jainizm, Budizm gibi dinlerde de Krişna'ya rastlanır. Bununla birlikte Krişna'nın rolü veya hikâyesi bu dinlerde değişiklik gösterir. Örneğin Budizmde Krişna'ya Jataka hikâyelerindeSariputra'nın yaşamlarından biri, efsanevi bir fatih ve Hint kralı olarak yer alır. Ayrıca Krişna Bahaiinancında Tanrı'nın bir tecellisi olarak anılır.





Ne öğrendik? Tanrı’nın tecellilerinden birisiymiş Krişna. İslam’da da Allah’ın yüzlerce adı vardır ve her adda onun mutlak gücüne, merhametine, bilgisine bir gönderme yapılır. Krişna da bunun gibi bir şey olmalı. Yani Tanrı’nın adlarından birisi. Diğer adları da Şiva, Vişnu... Bu durumda Hinduculuk çok Tanrılı bir din olmaktan çıkar. Sonuçta bir Tanrı vardır ve bunca ad onun tecellilerinden ibarettir.





Gelelim derneğe. Onun hakkında Türkçe bilgi bulmak zor internette. Bulduğum tüm sayfalar, harfi harfine aynı cümleleri yazmışlar:

Uluslararası Krişna 'yı Yaşatma Derneği " adı altında örgütlenmişlerdir. Sözkonusu dernek, 1966 'da ABD 'de Krişnayı üstün varlık, Mutlak Tanrı olarak kabul eden Bengali akımı örnek alınarak kuruldu.

Krişna müritleri günde 1728 kez " Hare Krişna " mantrasını (kutsal formül ) söyleyerek "Bhagavat - Gıta"nın mesajını yaymak zorundadırlar.

Krişna 'yı yaşatmak için inzivaya çekilmeleri gereken müritleri, böylece az uyumakta, sıkı bir biçimde oruç tutmakta, et yememekte, teslimiyet yogası yapmaktadırlar. Ayrıca Krişna müritlerinin inanmayanlardan uzak durması ve ailelerini terk etmeleri gerekmektedir.


Günümüzde başta ABD (San Fransisco sokaklarında "Hare Krişna" matrasını söyleyerek gruplar halinde dolaşırken rastlanılabilir) olmak Bazı Batı ülkelerinde Krişna müritlerine rastlanılabilir. 1980 ‘lerin sonunda, ruhani öndere tam bir boyun eğme Krişnacılık Akımının gücünü azaltan skandallara yol açmasına rağmen Akım ,bağımsız bir din olma yolunda ilerlemektedir.

Bu arada değinmeden geçemeyeceğim. 1728 rakamı ilginç bir rakamdır. 12’nin küpüdür. Bu sayıya 1 eklediğinizde de 1729’u, yani meşhur Hardy–Ramanujan sayısını elde ederiz. Bu sayının ilginçlikleri ise saymakla bitmez. En başta iki küpün toplamı olarak iki farklı şekilde yazılabilen bir sayıdır. 1729 = 10^3+9^3=12^3+1^3. Hem rakamlarını toplayınca 19 elde ederiz. Bu sayıyı ters çevirin: 91. 19x91 = 1729. Bunun gibi bir rakam da 1458'dir. Gene daldık sayılara. Dönelim Krişna'ya...

Hare Krişna Matrası ise şöyle bir şey:

Hare Krishna Hare Krishna
Krishna Krishna Hare Hare
Hare Rama Hare Rama
Rama Rama Hare Hare

Bu mantrayı söyleyip dans ediyorlar müritler. Bir çeşit zikr yöntemi. Ne kadar çok söylersen o kadar yükseğe eriyor başın...

Bu videoyu ben çektim. İçeride mantrayı söyleyip, kendilerinden geçmiş halde dans eden Hindu şakirtleri gösteriyor. Youtube'e de koydum.




Arabayı yine yolun kenarına park ettik. Etraf dilenci ve satıcı kaynıyor. Hava kararmak üzere olduğu için insanların yüzleri daha az seçilebiliyor. Ağır ağır kalabalıkta ilerliyoruz. Dilenciler kolumuza, bacağımıza yapışıp para ya da yemek istiyorlar. Versen bir türlü vermesen bir türlü. Bu kadar yoksulluğun olduğu bir yerde, bu kadar açın ve evsizin olduğu yerde Krişna derneğinin olması şaşırtıcı değil tabii. Onları buraya çeken şey derneğe gelen yerli ve yabancı ziyaretçiler. İçeriye girmeden önce yine ayakkabılarımızı çıkarmamız gerekiyor. Kaldırım üzerinde, parmaklıkların arkasında kalan birkaç gence ayakkabılarımızı verip, çıplak ayak yol kenarında 20 metre kadar yürüyoruz. Girişte polis kontrolü var. Metal algılayıcısından geçiyoruz, polis üzerimizi arıyor. İçerisi dışarıya göre daha serin ama bu serinliğin nedeni olsa olsa üzerinde yürüdüğümüz mermer zemin olabilir. Tüm mekan mermerden yapılmış, süslü püslü kubbeler ve kemerli kapılar, rengarenk Krişna heykelleri. Dışarısını bok götürüyordu, şimdi bir anda Eden cennetine vardık. Bu kadar süs, bu kadar şatafat, bu kadar albeni...





Tamam dünyanın her yerinde dinsel yapılar o kentin ya da ülkenin en güzel, en görkemli yapılarıdır. Avrupa’nın katedralleri vardır, İslam dünyasının camileri ve türbeleri, Asya’da tapınaklar... İnsanlar bu dünyada elde edemedikleri mutluluğu bir sonraki hayatta elde edebilmek için bu dev tapınaklara ses çıkarmazlar, hatta onları benimserlerö bu tapınaklarla gurur duyarlar. Günümüzde bu ihtişamlı yapılar turist çekmek için kullanılıyorlar en çok. Bu Krişna derneği de aslında yurt dışından gelip, para ödeyerek içeride kalan öğrencilerle ayakta kalan bir kurum. İçeride yüzlerce yabancı var. Hatta bir New York'lu bayanla tanıştım ayak üstü. Derneğin kurucularından olan bir Hindu azizin heykelinin önünde oturmuş, etrafına toplananlara bir şeyler anlatıyordu. Ben de kulak misafiri oldum ve sonra tanıştım kendisiyle. 30 yıl önce üniversitede öğrenciyken duymuş hareketi ve gelmiş. O gün bu gündür de hareketin bir parçasıymış. “Evini özlemiyor musun?” dedim. “Benim evim burası.” dedi. (Nasıl tahmin edemedim böyle bir yanıtı, yuh bana!) Etrafındaki Hindistanlılarla akıcı bir Hindiceyle konuşuyordu. Bana bir Krişna kitapçığı verdi. Sonra okurum diye aldım. 20 rupee bağış yapmak gerekiyormuş. Bağış yapmak için değil de kitapçığın değerini karşılamak için attım parayı kutuyaı. Yoksa bağış yapmak yapılan işi onaylamak olur ki buradakileri onayladığımı söyleyemem.






Etrafta dolanıp fotoğraflar çektik. K ve oğlunu, U’yu, hepsini bir arada... Ardından da genç Krişnacıların mantra ve danslarını izlemek için geniş bir salona geçtik. Burası hınca hınç insan kaynıyordu. Oturanlar genelde dernekte kalan yabancılardı. Diğerleri de bizim gibi gezginler ve Hindu dindarlar. Ayakta durup dansları izledik, söylenen mantraları dinledik. Kendinden geçmişçesine dans eden bu insanları en çok bizdeki Mevlevi törenlerinde dönen dervişlere benzettim. Sonuçta elleri havada, hoplaya zıplaya, dönerek dans etmelerinde bir benzerlik vardı. Tek fark buradakilerin dans ederken gülümsemeleri, oyun oynuyormuş gibi bir hale bürünmeleriydi. İnsanların dans ederek ya da bedenlerinin diliyle Tanrı’ya yaklaşma düşünceleri aslında pek de anlamsız değil. Beden hareket ettikçe beyin adrenalin salgılar, bazı hormonların seviyesi artar, beyne giden kan fazlalaşır, kalbin atışı sıklaşır. Bütün bunlar olurken insanın bir trans haline girmesinin, sıradan zamanlarda görmediği, tecrübe edemediği gerçeklikleri tecrübe etmesi de kaçınılmazdır. Bu Şamanlarda da vardır, İnkalarda da. Hatta diskoteğe gidip, deliler gibi dans eden gencin de gürültüden ve içkiden hırpalanmış ruhunda benzer bir izgeyi yakalamak olanaklıdır.

Ben bu biçimde birkaç dakika dans etsem, çıplak ayaklarımı mermerin serinliğinde evirsem çevirsem, bağıra bağıra Hare Krişna ya da “Ya Cemil Ya Allah, Ya Karib Ya Allah...” desem, bir süre sonra ben de inanmaya başlarım. Bir kısır döngüdür ibadet. İnsan inandığı için ibadet eder başlangıçta. Sonrasında ise ibadet ettiği için inanır. İbadetinin anlamlı olması için iman şarttır. Dolayısıyla inanmak bir zarurete dönüşür. Bu zaruret de insanı imana zorlar.








Hava karardığı için ve Agra’ya en az 50 km uzakta olduğumuz için bir iki resim daha çekip ayrılıyoruz dernekten. İnsan bu mermer cennetten çıkıp, sokağın gerçekliğiyle karşılaşınca bir tuhaf oluyor ister istemez. Bir yanda dans edip, Krişna’yı kutsayan Hindu şakirtler,iki adım ilerde karnım aç deyip eliyle karnını, kucağındaki eli yüzü pasaklı çocuğu gösteren bir kadın, on kadın, yüzlerce kadın... O dernekte kalıp, huzurlu bir yaşam sürdürmek için sokakları unutmaktan başka çare olmasa gerek. Ama nasıl huzura ereceksin dışarıda bunca adaletsizlik, bunca açlık varken? Krişna’nın bu insanlara bir faydası olsaydı, ruh açlığından önce karın açlığını gidermesi gerekmez miydi? Karnı aç bir insanın ruhunu ister Krişna’yla doldur, ister Yehova’yla... Bir gün dayanır, iki gün dayanır, üçüncü gün isyan eder. Ama bakıyoruz, Hindistan’da isyan denen hareket de pek yok. İnsanlar haddini bilsin diye toplumu kastlara bölmek, kastlar arasında geçişler olmasın diye aralarına haset tohumları ekmek, dikenli teller çekmek, bir kast tek başına güçlenmesin diye her birini daha ufak kastlara bölüp onları da birbirlerine karşı ayırımcı düşüncelerle beslemek... Eğer bunlar Krişna’nın işleriyse, işini iyi yapmış diyebilirim. Başka türlü nasıl tutarsın bir milyar Hindu’yu bu topraklarda isyan ettirmeden? Kast sistemi ve Hindu inanışlar elele vermişler ve sömürmüşler bu halkı yüzyıllarca. Belki İngilizlerin yaptığı sömürü bile bunun yanında az kalır çünkü sonunda İngilizlerin sömürge amacıyla geldiğini herkes biliyor. Düşman dışardan gelince onu düşmen olarak adlandırmak kolaydır.






Arabaya biniyoruz ve yola koyuluyoruz. K’nin oğlu bir ara soruyor babasına aklına takılan soruları.

-Baba, Krişna insan mıydı?
-Baba, Krişna nasıl Tanrı oldu?
-Baba, Krişna insanken Tanrı olabildiyse, ben de Tanrı olabilir miyim?

Sorular uzayıp gidiyor. Hatta U daha sonra çocuğun bu soruları üzerine bir şiir yazdı. O şiiri U'nun da izniyle buraya ekliyorum:


Ezber Bozan


Çocuk sorar babasına

“Baba, insan olarak mı doğdu Krişna?”

“Oğul,” der “senin benim gibi insan olarak ama,

Tanrı oldu sonra.”

Çocuk, “o zaman nasıl tanrı olabilir?!” diye şaştığında,

Konuyu değiştirdi softa baba.


Sorar çocuk babasına

“Baba, herşeyi ama herşeyi mi yaratmış yüce Mevla?”

“Oğul” der, “seni, beni, hepimizi, tabi ya!”

Şaştığında çocuk, dediğinde,

“Baba, Tanrı, herşeyi yaratansa,

Kim yarattı onu acaba?”

Konuyu değiştirdi softa baba.


Babasına sorar çocuk

“Uçabilir miyim ben bulutlara?”

“Olur mu yavrum” dedi baba, “uçak lazım onun’çin sana”

“Ne zaman icat olunmuş uçak, var mıydı Roma çağında?”

“Yoktu evladım, olur mu... Onun icadı yakın çağlarda.”

“O zaman nasıl olmuş da, yükselmiş İsa, bulutlara?”

Konuyu değiştirdi softa baba.

Israrcı oldu üç çocuk da,

Ama yıllar yılları kovaladıkça,

Unuttular eskiden sordukları soruları.

Şimdi onlar da hazırlar, yanıtlamaya,

Kendi çocuklarının sorularını,

Konuyu değiştirme sanatıyla.


Daha mantıklıdır çocuklar kimi zaman,

Analarından, babalarından.

Bu nedenle, bu dünyaya lazım olan,

Daha fazla ana-baba değil, daha fazla çocuk.


Ve hâlâ geç kalmış değiliz,

Çocuklaşarak yeniden, daha çok soru sorarak,

Doğru sorulara artık biz,

Doğru yanıtlar beklemeliyiz.

“Çocukla çocuk olunmaz” sözü,

“Büyükle büyük olunmaz” diye

Değişene kadar.

Büyükler, küçülene kadar,

Çocukla çocuklaşılana kadar...

UBG

31 Ocak 2011, Agra-Jaipur Treni’nde, Hindistan

Hiçbir yanıttan tatmin olmayan çocuk vurdukça vuruyor. En sonunda dayanamayan K, sorulan bir soruya yanıt vereceğine, bize dönüp “Bangkok’ta nerede kalacaksınız?” diye soruyor. Çocuk ısrar edecek gibi oluyor ama babası “Dur oğlum, misafirlerle konuşuyorum.” gibisinden hafif bir azarla geçiştiriyor. Çocuk elindeki Krişna oyuncağına dönüyor, K ile U okuldaki güç kavgaları üzerine konuşmaya başlıyorlar. Ben sessizce dinliyorum. Yol üzerinde bir Mc Donalds’a gidip (K’nin oğlunun tercihi) etsiz akşam yemeğimizi yiyoruz. K ve oğlu tavuk yiyorlar. Biz peynir tikka burger...

Agra’ya vardığımızda saat 8’e yaklaşıyor. K’nin bizim için ayarladığı otele gidiyoruz. Orada Muhammed Arşad adında (K’nin bizim için ayarladığı) müslüman bir aracıyla tanışıyoruz. Bize bir sürü teklif getiriyor. Jaipur’daki oteli ayarlıyoruz. Bizi Jaipur’da istasyondan alacak taksi şoförünü ve Jaipur-Delhi biletimizi de ayarlıyacağını söylüyor. Ben bu işleri hallettikten sonra yakında bir dükkandan SIM kartı alıyorum. Ardından dışarıda biraz oyalanıp odamıza çıkıyoruz. İlk gecekine göre çok daha temiz ve rahat bir oda. İki kişi aynı odada kalacağımız için çok da pahalıya gelmiyor kişi başı hesapta. Uzun bir günün bittiğine sevinerek yavaş yavaş uykuya dalıyorum.

-Yarın: Tac Mahal, Agra Kalesi ve Fatehpur Sikri ve Jaipur’a gidiş.




09 Mart 2011

Moon is Dark

Moon is Dark

To blue

To blue, your eyes incline

To the blue of fire

A rebel in the wind

If I am blind

If I don’t exist except I do for you

If I am broken

Life is mine, dream is mine

None of their business!

Come on, come now,

Moon is dark


Hungrier than the dog

More naked than the snake

Stuck and troubled

If I came to your door

If I am still not satisfied

And, and, and

My loves

Like my loves

Judges sitting there

Writing the final verdict of punishment

Please come now

Moon is dark


I am surrounded by bastards

With their friendly faces

With their friendly smiles

They burn with my cigarettes

They kiss my forehead

Silent, traitor, like a centipede

I am surrounded by bastards

I try, try but cannot get rid of them

Ohh my night, death seems mightier

Don’t hesitate, come now

Moon is dark…


Ahmet Arif

Translated by A. A.





Cem Karaca - AY KARANLIK (maviye çalar gözlerin)
Uploaded by RahvanGitsin. - See the latest featured music videos.

07 Mart 2011

GÜNCE

Geceki tıkırtılardan rahatsız olmasaydı; o sabah da, her sabahki gibi, güneşin doğmasını bekleyecekti; yataktan çıkıp, son 15 yıldır her sabah en az bir sayfa yazarak, içini boşaltmaya alıştığı güncesini tutmak için. Oysa, ne olduğunu anlayamadığı birtakım sesler, uykusunu bölmüştü gecenin bir yarısında. Birkaç dakika içer’sinde tüm gürültü, yerini, gecenin alışılmış sessizliğine bırakmış olsa da; O, yatakta sabaha kadar meraktan kıvranmış; üşengeçliğinden, hatta biraz da korkaklığından olacak, yatağından gıdım doğrulamamıştı. Aslında çok merak edecek bir şey yoktu. Eve hırsız girse bile, tüm çalınacak şeyler yatak odasında olduğu için endişelenecek bir durum değildi bu. Banyodaki çamaşır makinesi ve çalışma odasındaki bilgisayar dışında zaten değerli bir eşyası da yoktu. Gece boyunca onu uyutmayan şey de bilgisayarın başına bir şeyin gelmiş olabileceğiydi. Bilgisayar çalınırsa ne yapardı? Fazlasıyla ürkütüyordu onu böyle bir olasılığı düşünmek. Tam on beş yıldır, hemen her sabah, tüm içtenliği ile yazdığı, binlerce sayfalık günce notları birilerinin eline geçerse ne olurdu? Kendisi hakkında yazdığı o kadar gerçeğin, başkaları tarafından bilinme korkusu onu öyle rahatsız etmişti ki sabaha kadar, duvarda, birer leke halinde görünen kadın resimlerine bakarak oyalandı. Güneş henüz doğmadan, daha fazla dayanamayacağını anlayıp, doğruldu yatağından.

Yataktan kalktı ve ışığı açmaksızın yatak odasından çıkıp salona doğru yürümeye başladı. Güneşin doğmasına en az bir saat vardı ama yaz günlerine has, o alacalı aydınlık yetiyordu insana, önünü görmesi için. Salona girdi ve sağa sola sessizce bakındı. Ne bir eşya çalınmıştı ne de eve birilerinin girdiğine dair en ufak bir iz vardı. Masanın gözlerine, sehpanın üstündeki kül tablalarına, tavandaki avizeye baktı çabukça. Her şey yerli yerinde olmasına karşın, içinin rahat olmadığını hissediyordu. Bu hissi yenmek için, hızlı adımlarla çalışma odasına yöneldi hemen. Kapıyı sert bir biçimde açtı ve içeriye daldı. Bu odada da her şey yerli yerinde idi. Bilgisayar masanın üzerinde, her zamanki yerinde idi ama nedense fare bilgisayarın klavyesinin sol tarafında duruyordu. Buna bir anlam veremedi. Neden fareyi bilgisayarın sol tarafına koymuş olabilirdi? Bir gün öncesinin sabahını düşündü. Kahvesini, günce notlarını yazarken içmişti ama kahvesini de bilgisayarın faresi gibi klavyenin sağ tarafına koyardı. Yaşamı boyunca hiçbir zaman, bilgisayarın faresini, klavyenin sol tarafına koymamıştı. Hem bu nasıl saçma bir davranıştı? Hemen, korkuyla karışık bir duyguyla, elini bilgisayarın, yeşil düğmesine doğru uzattı. Bilgisayarın tam olarak açılmasını sabırsızlıkla bekledi. Bir siyah, bir mavi görünen ekran, sanki o anda bir işkence makinesi olmuştu onun için. Bir yandan beklemekten sinirleri geriliyor bir yandan da sesli bir biçimde küfürler ediyordu bilgisayarın yavaşlığına. Bilgisayar, tamamıyla açıldığında, hemen günce dosyasının olduğu klasörü aradı gözleri. Klasör oradaydı. Dokunulmamıştı. Klavyenin sol tarafında olduğu için, sol eliyle zorlukla kullandığı fareyle, klasörün üzerine geldi ve tıkladı. Açılan pencerede gördükleri, kalbini durduran sivri ve sıcak bir kurşun gibi acı verdi bir anda. Sırtından akan soğuk terler, nereden başlayıp nerede bittiği belli olmayan bir buz demeti gibi sardı tüm bedenini. Eli titremeye, bedenindeki soğukluğu kontrol edememeye başladı. Bacaklarından aşağıya doğru süzülen bir ince sızı ayaklarını esir almış, onu olduğu yere mıhlamıştı. Klasör boştu! Günce klasörünün altında olması gereken yıl klasörleri yoktu. Oysa, nasıl da düzenli bir biçimde tutuyordu güncelerini... Bilgisayarı da o yüzden seviyordu. İstediği günceye, istediği zaman rahatlıkla ulaşabiliyordu. Bu yüzden, ilk başlarda, defterlere yazdığı günceleri, bilgisayarı aldıktan sonra, üşenmeden, tek tek bilgisayara aktarmıştı. Oysa, şimdi bütün bunlar yoktu. On beş yıllık günce yazıları, tüm sırlar, tüm söylenmezler, tüm ağza alınmazlar, tüm ihtiraslar, tüm arzular, tüm kinler bir gecede silinmişti. İyi ama bu nasıl olabilirdi? Bilgisayarda bir arıza olabilir düşüncesi ile dosya araması yaptırdı. Silinen dosyalara baktı. Bulduğu tek şey, bilgisayarın en son, gece yarısı saat 03:33’de açılıp, on üç dakika sonra, saat 03:46’da kapatıldığıydı. Gece eve giren hırsız –bu kişinin hırsız olduğundan ciddi kuşku duyuyordu çünkü evde çalınan hiçbir şey yoktu günce yazıları dışında- bütün günce dosyalarını yanında getirdiği disketlere kaydetmiş olmalı diye düşündü bilgisayarı kapatmaya hazırlanırken. Kararan ekrana bir süre bilinçsizce baktı. Ne yapacaktı şimdi? Kim, neden ve nasıl yapardı böyle çirkin bir hırsızlığı? Kendisini dışarı çıkamayacak kadar çıplak ve savunmasız duyumsadı o anda. Dışarı çıkmak zorunda olmasaydı, yıllarca evde durabilirdi.

Salona geçti, saate baktı. Bilgisayarın başında, günce yazarak zaman harcamadığı için ve bir de o sabah erken kalktığı için bol bol zamanı olduğunu fark etti. Pencereleri kontrol etti. Hepsi kapalıydı. Kapının kilidine baktı birileri kurcalamış mı diye. Kapının kilidinde de sorun yoktu. Eve giren her kimse, evin anahtarını yanında bulunduran birisi olmalıydı. Bir de bu kişinin, O’nun günce tuttuğunu çok iyi bildiğinden emindi. Bir arkadaşı ya da bir akrabası olmalıydı bu! Kim olabilirdi? Kim gösterebilirdi bir başkasının evine, gece yarısı girip, o kişinin en mahrem dünyasına el uzatma cesaretini? Evden çıkma saati gelene kadar, salondaki koltuğa oturup düşündü. Polisi aramayı bir ara tasarladıysa da kendisini gülünç duruma düşürmekten korktuğu için hemen vazgeçti bundan. Çabucak elbiselerini giydi, boyun bağını yarım yamalak bağlayıp, fazlasıyla koyu bir kahveden bir yudum alıp, kendisini dışarıya attı. Kapıyı kapatıp, ürkek adımlarla apartmanın önünde yürümeye başladığında, henüz fark etmemişti kendisini izleyen kuşku dolu gölgeyi...

* * *

Beş dakika sonra otobüs durağına varmıştı. Ceplerini kontrol etti, cüzdanına baktı. Biletinin olmadığını gördü ve durağın arkasındaki biletçiye doğru ağır adımlarla yürümeye başladı. Tam o anda, duraktaki tüm insanların bakışlarında, yaşamın sırlarını çözmüş insanların gözlerinde görmeye alışık olduğu ışıltıyı duyumsadı. Sadece durakta otobüs bekleyen insanlar değil, yolun karşı tarafında yürüyen yayalar, karman çorman olmuş trafiği kontrol etmekte zorlanan polis, az iler’de kaldırımlardan topladığı çöpleri büyük bir bidona boşaltan belediye işçisi, dükkanlarını yeni açmakta olan esnaf, hep birlik olmuşlar, O’na bakıyorlardı. Bir yandan gözleri ile O’nu işaretleyip, diğer yandan, hiç durmadan işleyen çeneleri ile O’nun hakkında konuşuyorlardı. Elleriyle ağızlarını kapatıp, yüzlerini hafiften gizleyerek konuşmaları, adam onlara bakınca, gözlerini O’ndan kaçırmaları, ürkek ürkek yanından geçmeleri, adamın kuşkularını doğrulamaya yetiyordu. İçinden “Olamaz! Tüm bu insanlar, bu kadar kısa bir süre içersinde, okumuş olamaz on beş yıldır yazılanları” diye geçirdi bir anda. Korkusunu yenmek, içinde kıpırdayıp duran ve her deviniminde kendisini rahatsız eden kabartıyı zapt etmek istiyordu. Kafasını işgal eden bu saçma düşünceleri, beyninin hücrelerinden tümüyle silip atabilmek için, kafasını sağa sola hızlıca sallamaya, elinin içiyle kafasına vurmaya başladı. Etraftaki insanların bakışları rahatsız etmeseydi, belki de kendisine zarar verene kadar devam edecekti bu anlamsız tedaviye. Nereden geldikleri belli olmayan saçma sapan kuşku tohumları, beyninin bir yerine yapışıyor, kısa sürede rahatsızlık verici boyutlara ulaşan düşüncelere dönüşüyorlardı. Bir süre sonra, bir önceki ile çelişen başka bir düşünce takıldı kafasına “Hepsini okumaları gerekmez zaten. İçlerinden üç-beş tanesini okusalar yeter onlara” dedi sessizce kendi kendine. Bu arada biletçinin önüne kadar gelmiş, dalgın dalgın sağa sola bakmakta idi. Biletçi “Kaç tane beyim?” diye sordu. Adam, hiç düşünmeden ‘iki’ dedi ve cebinden bir miktar para çıkarıp biletçiye uzattı. Biletçi parayı alıp, üstünü hazırlarken, adamın gözlerinin içine bakarak, sinsi bir gülümseyiş ile birlikte, beklenmedik bir şeyler söyledi: ‘Demek, sarışın ve iri memelilerden hoşlanıyorsunuz! O zaman yanlış yerdesiniz beyefendi! Bu ülkede iri memelileri bulmak zor değil ama hakiki sarışınları ancak ithal mallar pazarında bulabilirsiniz’. Adam, önce anlamamış gibi davrandı. Yüzünü geri çevirdi. Paranın üstünü beklemeden ve biletçiye bir daha bakmadan geri dönmeye hazırlanıyordu ki biletçi bileğinden yakaladı adamı. ‘Nereye gidiyorsun abi! Paranın üstünü almadın daha. Bak bunlar yeni madeni beşlikler. Sapsarı maşallah, çil altın gibi hepsi... Devlet baba sağ olsun! Altının yüzünü göremiyoruz, en azından hayali gözümüzün önünden gitmiyor. Bu paraları sarıya boyamak için bir de Avrupalar’dan özel boya ithal ediyormuş devlet’ Adam sarı madeni paraları avucunun içine koydu ve uzaklaştı biletçiden. Biletçi ise, ne garip adam, hasta falan mı yoksa diye geçirdi içinden. Durağın içine girip bekledi bir süre. Durağın, beş tarafı kapalı bir kutu biçiminde tasarlanmış olması, O’na yarım da olsa bir kapanmışlık tadı veriyordu. Otobüsü beklerken geçirmek zorunda olduğu o acımasız zaman diliminde, tek aradığı şey de bu kapanmışlık, içe dönüklüktü. Kimse tarafından görülmemek, kimseyle konuşmak istemiyordu. Eve dönüp, bilgisayarı biraz daha kurcalamak, gece eve giren hırsız bozuntusu hakkında başka ipuçları elde etmek istiyordu. Hırsız herkes olabilirdi! Ya da çaldıklarını herkese söyleyebilirdi! Bütün bir kent, bir kaç gün sonra onun renkli fantezileri ile inleyebilir, insanlara karşı beslediği ama yüzlerine karşı söyleyemediği saldırganca tavırlar, bir kaç gün içinde kentin en boyalı gazetelerinde, manşet haberi olarak verilebilirdi. ‘Yastık’ gazetesinin manşetinde ‘İşte bekar devlet memurunun cinsel fantezileri’ manşeti altında verdiği haberi hayal etti bir anlığına. Sonra manşetler birbiri ardına gelmeye başladılar: ‘Kendisi fakir ama hayal gücü zengin’ ya da ‘Seni mazoşist seni!’. Bir başkası da mutlaka tek sözcükle ifade ederdi anlatmak istediğini. Manşete büyük harflerle ‘Sapık!’ der, ardından da yine büyük puntolarla ‘Bak! Bak! Bak! Neler de varmış? Devlet memurunun yatak muhabbetleri’ yazarlardı. Bütün bu gazete manşetlerini düşünürken, durağın, en karanlık köşesine doğru biraz daha yaklaşıyor, insanların onun kafasında evirip çevirdiği manşetleri okuyup, ona zarar vermesinden korktuğundan dolayı, kendisinin bile anlam veremediği bir kargaşaya doğru yuvarlanıyordu. Bu kargaşadan o derece rahatsız olmuştu ki bir ara iş yerini arayıp, hasta numarası yaparak, izin istemeyi bile düşündü ama bu tatlı düş, iş yerinde, zaten bir türlü anlaşamadığı müdür beyin asık suratının hayali ile toz duman oluverdi. Hem, bir bahane bulup, iş yerinden kaytarma düşüncesi ile aynı anda otobüs de gelmişti. Adam, otobüse binmek için acele etmedi hiç. Çok ağır adımlarla, dikkat çekmemek için elinden geleni yaparak bindi otobüse. Bir kaç dakika sonra, adam otobüsün içinde, kendisini izleyen gölgesi ile birlikte, işyerine doğru yol alıyordu.

* * *

Otobüse biner binmez adımları hızlandı. Arkaya doğru ilerledi ve en arkada, henüz kimsenin tutunmadığı bir tutacaktan yakaladı. Oturacak boş yer vardı ama oturursa birileri ile yüz yüze gelmek zorunda kalacağı düşüncesiyle ayakta durmayı tercih etti. Böylece, camdan dışarıya bakabiliyor, yoldan geçen arabaları gözleyerek, tüm sorunlarını unutabiliyordu. Tutacaktan yakalayıp, bir yandan da yüzünü otobüsün arka camına döndüğünde, hemen arkasında iki gencin sesli bir biçimde tartıştıklarını gördü. İstemeden de olsa konuşmaları dinlemeye başladı. Gençlerden birisi –sesi diğerine göre kalın olan- , Endonezya’da yakalanan bir İslamcı teröristin bilgisayarındaki porno içerikli resimlerden bahsediyordu. Diğeri ise ısrarla, İslam ile terörün aynı anda ağza alınamayacağını, bir insanın hem müslüman hem de terörist olabilmesinin İslam’ın tanımına ters düştüğünü söylüyordu. Konuyu açan genç, ‘İşin özünde dediklerin doğru olabilir ama bu adam hem müslüman hem de terörist. Bunu kendisi de söylemiş zaten. Gazetelere verdiği tüm demeçlerde batılı ülkelerin insanlarının Endonezya’dan çekip gitmelerini, onların yerinin kendi ülkesi olmadığını söylemiş. Ayrıca, bombalama olaylarının da devam edeceğine dair sözler etmiş mahkemede’ dedi. Diğer genç ise kabullenmek istemediğini belirtircesine konuşmaya başladı: ‘Büyük olasılıkla o resimleri, senin terörist dediğin adamın halkın gözündeki değerini küçültmek için, batı yanlısı yayınlar yapan gazetelerin adamları yüklemiştir bilgisayara. Zaten adama bir kere terörist damgasını vurdular mı bundan sonra ne yapıştırırsan eğri durmaz üzerinde. Bunu hep yaparlar onlar! İslam dinini karalamak için gazetecilerin bu ülkede de yapmadıkları mı var?’ diye sordu. Öteki genç ise kendinden emin bir biçimde konuşmaya devam etti: ‘Hadi canım sen de! Gazetecilerin işi gücü yok, teröristin bilgisayarına resim yüklesinler. Aslında, bana göre bilgisayarda çıplak kadın resimleri bulundurmanın çok bir mahsuru da yok. Şu otobüsteki insanların kaçı, yalnız bulundukları bir odada, önüne porno resimleri konduğunda, o resimlere bakmadan durur? Örneğin, sen bakar mısın bakmaz mısın? Ya da sen bakmazsın diyelim, şu yanımızdaki orta yaşlı adam, şu camdan dışarıya bakan, bakmaz mı çıplak kadın resimlerine?’ Bunları söylerken, konuşmanın başından beri sessizce dinleyen güncesini yitirmiş adam, sabahki soğuk terlerin tekrar kendisini ziyaret ettiğini fark etti. Neden onu işaret etmişlerdi durup dururken? Bir şeyler mi biliyorlardı yoksa? Nereden bilebilirlerdi? Adam bu konuşmaları duyar duymaz aklına hemen kendi bilgisayarındaki yüzlerce resim geldi. Yıllarca, pek çok farklı internet sayfalarından, büyük bir itina ile topladığı binlerce resim dosyası da, dün gece evine giren günce hırsızı tarafından ziyaret edilmiş olabilirdi. Bu durumda, bir kaç gün sonra, ülkenin herhangi bir yerinde, yeni yetme gençler onun hakkında, tıpkı arkasındaki iki gencin konuştukları gibi konuşacaklar, devletin üst makamlarının bulunduğu bir kurumda çalışan bir memurun nasıl olup da porno hastası olduğunu tartışacaklardı. Durakta gözünün önüne gelen gazete manşetleri tekrar gözünün önünden geçti. Sıradan bir devlet memuru idi ama ülkede bulunan boyalı gazetelerin sıradan insanları bile nasıl haber malzemesi haline getirdiklerini çok iyi biliyordu. Ayrıca, güncelerdeki tek sorun, aşırıya kaçan cinsel fanteziler değildi, bir de etrafındaki insanlar hakkında yazdıkları saldırgan notlar vardı. Çalıştığı kurumun başındaki adam hakkında yazdıkları hiç de ağza alınabilecek şeyler değildi. Yine, sürekli keman çalarak onu uyutmayan komşusu Perihan Hanım hakkında yazdıkları da hoş şeyler değildi. Şimdi bir de çalınan güncenin yanına, bilgisayarda sakladığı resimlerin herkes tarafından bilinme korkusu sarmıştı içini.

Gençlerin yüzlerini görmek için bedenini çeyrek daire kadar döndürdü. Her iki genç de birbirine benziyordu. ‘Belki de kardeştirler’ diye geçirdi içinden. Sandığının aksine gençler onunla hiç ilgilenmiyorlardı. Kendi aralarında kıkırdaşarak gülüşüyorlar, birbirlerine konuyu daha gülünç hale getirmek için abartılı espriler yapıyorlardı. Adam işyerine gitmek için her gün otobüsten indiği durağa çok kalmadığını fark etti ve gençlerden özür dileyerek aralarından geçti. Bunu yaparken bile, nedenini bilmeden, eliyle yüzünün bir tarafını kapattı. Gençlerin kendisi hakkında konuşmadıklarından emindi ama yine de kendisini tam anlamıyla emniyette duyumsamıyordu. Suçlunun, kendisi ile aynı suçu işleyen karşısındaki, söylenilenleri üzerine alma huyu olmalıydı bu. Hızlıca geçip, kapının önünde beklemeye başladı. Bu arada, gençlerin kahkaha ile karışık konuşmaları halen kulaklarını dolduruyordu. Kalın sesli genç, ‘Bir de batılı kadınların çıplak resimleriymiş’ dedi gülerek. Sonra da ekledi ‘Hem batılılara, ‘defolun ülkemizden, gidin’ derler hem de bilgisayarlarında batılı kadınların çıplak resimlerini saklarlar... Bu tam bir iki yüzlülük’ Karşısındaki diğer genç de güldü bu çelişkiye. O sırada arka kapının açılma sesi ile duraksadı ve adamın duymasını istiyormuş gibi arkasından bağırdı: ‘Bazıları da gece evlerine giren hırsızlara baktırırlar bilgisayarlarındaki resimleri’

Adam otobüsten inerken duyduğu bu son cümleyi bir yanlış anlaşılma ya da anlığının ona bir oyunu olarak algıladı. Biletçide olan şey ile otobüsteki gençlerin konuşmaları aynı korkunun ürünü olmalıydı. Hızlı adımlarla yürüdü ve iş yerine çabucak vardı. Kapıda karşılaştığı bekçiye her zamanki selamını verdiğinde, bekçinin yüzündeki sinsi gülümsemenin anlamını düşünmedi. Merdivenleri topuklu ayakkabısının çıkardığı tok ses eşliğinde çıkarken, uzun bir çalışma gününün başladığının henüz farkında değildi.

* * *

Ofise girdiğinde uzun boylu, sarışın sekreteri fotokopi makinesinin başında buldu. Tam arzuladığı görüntüydü bu. Yıllardır, güncesini açtığında aklına gelen ilk sahne hep bu olurdu. Sekreteri, fotokopi makinesinin başında düşler, onun makinenin başucundaki duruşundan kendisine paylar çıkarır, bacaklarını aralayışını, güneş ışığının etekte bıraktığı iki ince bacak izini defalarca düşünür, sonra da fotokopi makinesinin harıl harıl çalıştığı ofiste, makinenin hemen yanı başındaki masada sekreterle sevişirdi. Bunu o kadar çok defa yapmış, o kadar çok defa yazmıştı ki artık kendini tekrar etmeye başlamıştı sahneler. Kimi zaman masaya kendisi yatar, ardından sekreteri üzerine çeker, kimi zaman da önce onun sırt üstü masaya uzanmasını bekler, ardından kendisi harekete geçerdi. Sekreteri, kişisel olarak sevmese de O’nun bedeninin kıvrımlarının kendisini delirtmesine her zaman izin verir, böylece hoşlanmadığı bir güzellikten yazı yoluyla intikam alırdı.

Ofiste bulunan diğer memurlara selam verdi ve masasına oturdu. Herşey, yerli yerinde, herkes işinin başında idi. Kimse onunla ilgilenmiyor, kimse ona bakmıyordu. Çalınan güncenin artık heyecanını yitirmeye başladığını düşündü. Hem şimdi çalışma zamanıydı. Günceyle falan uğraşmak gereksiz bir zaman kaybı olurdu. Masasının önündeki kağıtlara gömülmeden önce sekretere son bir defa daha baktı. Kız, fotokopi makinesinde kağıtları kendi kollarıyla çekip çıkarıyormuş gibi bedenini oynatıyor, bir kaç saniyede bir kalçalarını zıplatıyordu. Ayrıca, her kalça hareketinden sonra, bir de dönüp adama gülümsemesi vardı. Bu durum, adamın heyecanını arttırdı. İzlemekten zevk aldığı nadir insanlardan birisi idi bu sekreter. Ofiste bulunan bir arkadaşına sekreteri göstererek günahına ortak bulmak istedi ama kızın bakışlarının sürekli kendisine doğru yönelmesi paylaşma duygusunun önüne geçti. Kızı izlemeye, bedenindeki uçsuz bucaksız devinimlere gözleri ile alkış tutmaya devam etti bir süre. Diri, dokunulmamış ve adamın beyaz olduklarını tahmin ettiği göğüsleri havada hoplayınca kızın iç çamaşırı bile giymediğini düşündü. Bu düşünce adamı iyice baştan çıkardı. Artık daha fazla dayanamayacağını anlayıp sandalyesini geri doğru itti. Pantolonuna çeki düzen verip, bir şeyleri saklamak istermiş gibi boyun bağını yere dik olacak şekilde uzattı. Ayağa kalktı ve kıza doğru yürüdü. Kız, adamın geldiğini fark etmiş, yüzüne zafer kazanmış bir büyücünün hain gülümsemesi yayılmıştı. Artık, iş çığırından çıkmış, ok yayından fırlamıştı. Adam, güncenin hırsızından emindi. Adımlarını yavaşlatarak yaklaştı kıza. Her sabah, güncesini düşleriyle doldurduğu o geniş ve pürüzsüz popoya avuç içlerini dokundurduğu anda önce duymak istemediği bir çığlığı duydu. Hemen ardından da ‘Sapık!’ sesi ile birlikte, suratına inen ağır şamarı duyumsadı. Kız, ne olduğunu bile anlamadan şamarı adamın suratına yapıştırmış, ardından da ofiste bulunan bir başka memura doğru koşup, yardım istemişti. Kız ağlıyordu. Adam ne yaptığını da, ne yapacağını da bilemiyordu! Kafası bir hayli karışmıştı! Madem, bu kız kendisinden hoşlanmıyordu neden onca gösteriyi sunmuştu kendisine? Hem, neden bugün, kendisinin en çok beğendiği pembe mini eteği giymişti? Bir de fotokopi makinesinin yanı başında, dönüp dönüp geriye doğru bakmalar başka nasıl açıklanabilirdi? Bütün bunları öğrenebileceği tek yer güncesiydi. Bir de tüm bunları yaptıktan sonra pişmanlık duyuyormuş gibi çığlık atıp, masum olduğunu ilan ediyordu. Biraz sonra, ofisteki tüm arkadaşlarının sert bakışları eşliğinde masasına geri döndü. ‘Zaten beni kimse sevmez, sevemez’ dedi kendi kendisine sessizce. Masasına tekrar oturup işlerine başlamaya çalıştıysa da beceremedi. Öğlene doğru bölüm müdürü O’nu odasına çağırdı ve tam olarak ne yapmak istediğini sordu. Adam, her şeyin bir yanlış anlamanın sonucu olduğunu, gerekirse özür dileyebileceğini, dün gece iyi uyuyamadığını söyledi. Öğlen arası aldığı bir demet beyaz gülü de sekreter kıza verip, özür diledi. Bütün gün boyunca kimse ile konuşmadı. Zaten sabah gerçekleşen olay kendisini yeteri kadar yerin dibine geçirtmişti. Akşama kadar masasına gelen kağıtlarla boğuştu. Bir yandan yaptığı aptallık vardı kafasını esir alan bir yandan da güncesinin başına gelenler.

* * *

Güncesini yitirmiş olmanın, kendisi hakkındaki her şeyin insanlar tarafından bilinmesinden başka kötü bir yönü daha vardı. Artık bir tarihi, yazılı bir geçmişi yoktu. Son on beş yıldır başına gelen her şeyi, gördüğü her düşü, kurduğu her kişisel dünyayı güncesine kaydetmişti. Oysa şimdi, her şey yok olmuştu. Ortada günce olmadığı için kendisi de geçmişsiz, tarihsiz bir zavallıdan ibaret idi. Rüzgarda oradan buraya savrulan bir yapraktan ne farkı vardı? Şu anda bulunduğu yerin ne anlamı vardı eğer bir önceki bulunduğu yeri tanımlayamazsa? Şimdi buradaydı çünkü on beş yıllık geçmişi burada olmasını gerektiriyordu. İşte şu karşı masada oturan Mustafa Bey idi. Hiç sevmezdi kendisini ama yine de güler yüzünü gösterirdi her zaman. Mustafa Bey, kendisi hakkında günceye yazılanların onda birini okusaydı herhalde düelloya davet ederdi O’nu. Bölümün Müdürü ise pisliğin tekiydi O’na göre. Rüşvet yiyen ama memurlarına zırnık koklatmayan bir hırsızdı. Bir de nutuk atardı her seferinde ‘İşlerinizi hızlı yapın. Kimseyi kayırmayın. Sakın rüşvet kabul etmeyin’ diye. Müdür Bey hakkında bildiği çok şey yoktu ama bir zamanlar Müdür Bey’in, samimi bir konuşma sırasında, kendisinin de günce tuttuğunu söylediğini anımsıyordu. Bir anda kafasının üzerinde, işlerini bitirip eve gitmeye hazırlandığı zamanlarda olduğu gibi bir rahatlama duyumsadı. ‘Neden olmasın?’ diye sordu kendisine. ‘Madem güncemi kaybettim, ben de başka birisinin güncesini çalarım. Böylece en azından yeni bir geçmişim olur’ dedi. Önce saçma görünen bu düşünce, alternatifsizliğin getirdiği çaresizlik ile güç kazandı. Başlangıçta zor olacaktı elbet yeni bir günceye ayak uydurmak. Yine de denemekte yarar vardı. Hem, kaybedeceği bir şey de yoktu. Böylece, ilerde kendisine eski güncesi gösterildiğinde, ‘Bu benim değil! Bakın, benimkisi bilgisayarımda kayıtlı’ diyebilirdi. İşin bu yönü keyfini iyice arttırdı.

Öğleden sonra, müdür beyin odasından çıkması için sürekli an kolladı. Müdür Bey’in diğer bölüm başkanları ile toplantıya gireceğini duyduğunda ise olayların beklediği gibi geliştiğini düşündü. İlk fırsatta odaya girip masanın üzerinde kendisini bekleyen anahtarları aldı. Müdür Beyin adresini bildiğinden emindi. İşe ilk girdiği zamanlarda çok uğrardı evine. Kendi evine uzak bir yerde olmayışı, yürüyüş mesafesinde olması ise bir başka iyi nokta idi. Mesai saati bitip, iş yerinden ayrılırken, bekçiye yine selam verdi. Bekçinin, O binayı terk ederken, arkasından bağırarak, ‘Bugünkü gazetede sizin hakkınızda bir haber var memurum! Okumak ister misiniz?’ deyişini de dikkate almadan otobüs durağına doğru ilerledi. Otobüsteki hemen herkesin O’nun hakkında konuşuyor olması şaşırtmadı kendisini. Korkutmadı da! Eve vardığında, gece için tasarladığı eylemi hazırlamaya başladı. Artık, geçmişi olmayan bir serseri gibi değil, savaşarak kendine geçmiş yaratacak ve bunu yaparken en büyük düşmanlarından birisi olan Müdür Bey’den intikam alacak, cesur bir cengaver gibi duyumsuyordu kendisini. Gece yarısına kadar uyumadan oturdu ve saat tam 3:00’ta yola koyuldu.

* * *

Her şey o kadar yolunda gitti ki buna kendisi bile şaşırdı. En ufak bir gürültü yapmadan müdürün evine girdi, dosyaları birer birer disketlere kaydetti ve sonra da aynı kapıdan geri çıktı. Anahtarları da çıkarken koltuğun altına bir yerlere bıraktı ki müdür bozuntusu anahtarları evde unuttuğunu ve bir gün önce zaten iş yerine götürmediğini düşünsün.

Kendi evine gece yarısı 4:13’te dönebildi. Yanında getirdiği disketlerde bulunan günce dosyalarını tek tek kendi bilgisayarına yükledi. Her bir klasörün tamamlanışında, rahat bir nefes alıyor, kendine biraz daha geliyordu. Yıl klasörleri bir araya gelince ortaya on üç yıllık bir günce çıktı. Kendi eski güncesinden iki sene azdı ama buna da razı idi. Hem, artık tek bir güncesi vardı ve o da şu anda bilgisayarında var olan günceydi. Bir yandan da Müdür Bey’i düşünüyor, zavallı adamın yarın sabah karşılaşacaklarını düşleyip, kendi kendine keyiflenip, gülüyordu. Bütün yükleme işlemlerini bitirdikten sonra güncelerden bir kaçını okudu. Müdür Bey’in görünüşte kendisine hiç benzemese bile aslında zevkleri yönüyle pek çok ortak noktayı paylaştıklarını fark etti. Bir süre daha okumaya devam ettikten sonra, uykusuna yenik düştü ve bilgisayarın başında sızdı.

* * *

Salondan çocuk sesleri geliyordu güneş ışıkları içeriyi doldurduğunda. Her zamankinin tersine bu sabahki ışık içeriye lacivert bir hava katmıştı. Adam, etrafın yeni rengine aldırmayıp, sağına soluna bakındı. Kendisini sarhoş gibi duyumsuyordu ama bir yudum bile içmediğinden emindi. Mutfaktan yayılan kızarmış sucuk kokusu bütün evi sarmıştı. Bilgisayarı kapatıp, salona geçti. Çocuklardan küçük olan ağlayarak ‘Baba! Baba! Şuna bir şey söyle. Topu bana vermiyor’ dedi. Adam nasıl yaptığını anlamadan çocuğun başını okşadı ve büyük olan çocuğa işaret parmağını göstererek kısa bir azar çekti. İşte tam o sırada, karşısında ezik bakışlarla kendisini süzen bu çocuğun yüzünün, dün otobüste kendisini çekiştiren gençlerden birisinin olduğunu anladı. Küçük olanın yüzü ise diğer gencin yüzünün aynısıydı. Olanlara bir anlam veremediği için hemen bir yerlere koşmak istedi. Mutfaktan gelen kokuyu izleyerek, mutfak kapısının önüne geldi. Bu noktadan sonra her şeyin bir daha geri gelmemek üzere kaybolduğunu, derin yalnızlığının sonsuz bir çukura yuvarlanır gibi kendisinden uzaklaştığını fark etti. Mutfakta, bedenini her zamanki gibi çalkalayarak yemek pişiren kadın, ofisteki sekreterin kendisi idi. Yüz aynı, beden aynı, pembe mini etek aynı idi... Kadın arkasına dönüp, küçük bir tebessüm gönderdi adama. Adam ise dün başına gelenlerden sonra temkinli davranmayı öğrenmişti. Bütün bunların bir düş olmadıkları belli idi. Mutfaktan içeri girdi ve birkaç çatalı eline alıp sesler çıkardı. Kadın tekrar arkasına dönüp gülümseyerek ‘Tamam kocacığım! Kahvaltı birazdan hazır. Sen sofrayı kur, ben hemen getiriyorum tavada kızaranları’ dedi. Kapıdan çıkarken, mutluluktan parıldayan gözlerini bir daha kadının güzel poposuna dikti. Sürekli devinip duran bedenin önünde bu sefer fotokopi makinesi değil, mutfak ocağı vardı. Çalan zili duyup kapıya yöneldiğinde ise artık her türlü sürprize açık idi. Kapıyı açtı. Kapıcı kılığındaki biletçi, bir gün önceki sinsi gülümsemesi ile sarı dişlerini göstererek ‘Muradına erdin mi abi? Hem sarışın hem de ithal değil’ dedi.

Ali Rıza ARICAN

05 Mart 2011

A HALF PORTION LOVE

Jagiya, jagiya! Where are you? Where are you?

Bring me a half portion wine from your cellar

Bring the one which is untouched, unseen, unsmelled

I am not allowed to drink the full portion after this age, so

Bring me a half portion love, old and mellow


Jagiya, jagiya! What are you waiting for?

Life is short, life is quick, life is mundane

“Now and here” says the id. Now and here!

Stop counting down to the morning, seize the moment

Bring me a half portion life, unlived and alive


Jagiya, jagiya! When will the morning come?

The entire city is sleeping but I am fully awake

Let’s listen to the dogs barking, roosters crying out

Cock-a-doodle-do, cock-a-doodle-do, cock-a-doodle-do

Bring me a half portion hope, from Esmeralda and Quasimodo


Jagiya, jagiya! Who is the third person between us?

Stop whining about the halfness of everything

Let’s share the heart of a pigeon, flight of a sparrow

Believe me, loneliness is easier when you are alone

Bring me a half portion friendship or I will go!


Jagiya, jagiya! Why is it so hot here, why is it so dark?

Once more I have spoiled a night in the vacuum of my nerves

I can hear the throbbing of your heart, disturbed as a seagull

You can hear the time, devouring my flesh bare and uncooked

Bring me a half portion happiness, cause I can’t handle the full


Jagiya, jagiya! Is it your arm on my hand, is it your heart?

Love is a China Wall between us, love is a sand dune

You are the oasis in my desert, you are my labyrinth

Roll me, wrap me, take me inside you and let me swim

Bring me a half portion glance cause I'm lost in your rhythm.


Jagiya, jagiya! When is the end? When is the justice?

Are they as distant as your eyes or as distant as the morning?

Love is alienation to oneself, exaltation of the other

Is indulging oneself in love betrayal to the revolution?

Then, bring me a half portion freedom and leave the ambition.


Jagiya, jagiya!, Where is my coffee? Where is your breakfast?

Tik tuk, tik tuk, tik tuk, tik tuk, don’t accelerate the time

Here is the sunrise and here is the sound of a pony cart

Give me a full kiss darling, give me one last hug

Give me a FULL portion love or I will never depart…


A. A.

04 Mart 2011

Bob Dylan performs in HCMC




The legendary American singer-songwriter Bob Dylan will perform in Vietnam for one night only on his 2011 tour at the HCMC-based Royal Melbourne Institute of Technology (RMIT), 702 Nguyen Van Linh Parkway, District 7, on April 10.

He will sing at Loretta Grounds of the university in front of around 10,000 fans in a live show called “Bob Dylan commemorates Trinh Cong Son”. Trinh Cong Son, who wrote over 500 songs during his lifetime for Vietnam’s music, died in 2001. He was considered the Bob Dylan of Vietnam for his moving antiwar songs in the 1960s and 70s.

Bob Dylan has been a major figure in music for five decades with his songs such as Blowin’ in the Wind and The Times They Are A Changin’ which became the anthems for the US civil rights and antiwar movements. The 70-year-old artist Bob Dylan has won many Grammy Awards, Golden Globe Awards, and many others throughout his career.

Post from: Saigon Times





03 Mart 2011

Protesting the Blogspot Ban in Turkey


Finally they did this as well. A Turkish court ordered Turk Telecom to block access to all blogspot sites. This means, hundreds of thousands of blog users in Turkey will be silenced and thrown away from their virtual homes by today. Should we feel happy for that the reason behind the ban is not political or ideological but it is driven by copy-right issues of a TV channel.

Lig TV bought the rights of broadcasting the Turkish First League Football Matches and only those who pay for this TV channel can watch the matches in Turkey. However, some blog users are continuously broadcasting the matches on their blogs and the TV company used its right in order not to lose more money (It seems they paid hundreds of million dollars for the airing rights). In one way, this makes sense as we live in a free-market economy and football became extremely commercial with expensive players, high endorsements, lively commercials. Three questions should be asked here:

1. Shouldn't government let its people have free access to the broadcast of all sports events? When I was kid, all matches were broadcasted by state TV channel and no one paid a "kuruş" to watch them on TV. Selling the rights of broadcasting to private companies and making it inaccessible for the majority of football fans unavoidably will bring pirate initiators to the market. TV companies already make a lot of money through the commercials that they show during the matches so why would they still need to charge? People pay for watching the match and also watching the commercials. Most do not feel offended with this issue but I think it is a double offensive when you have to pay for a commercial of a product that you will never need in your life.

2. If there are some blogs violating the law, then why don't they close only those blogs? I am sure 99.9% of blog users do not have anything to do with broadcasting illegal things. People simply express themselves through their writings, pictures, music etc. "Burning the entire blanket for a flea" can only be seen in dictator regimes where individual differences are ignored and people are treated as "enemy of state". Turkey had banned youtube before and the ban has been lifted recently. Now it is time for blogspot! What is next? The entire world is discussing the concepts like "internet freedom", "living borderless" etc but our courts are busy with cutting people's right to have access to the information.

3. I wonder how easy to order blocking a website in Turkey! If I don't like a website, can I complain about it and block it with a court order? If this is so simple, then there is a political side of the story as well. As long as there is no untruthful/fallacious/malicious lie or abuses about a person/company/institution, there should not be a ground for silencing a web site. Of course, government must protect its citizens from violence, from sexual abuses, from racist comments but while doing this harming others should be avoided so that the remaining part of the society can function properly. In recent years, we have seen ban on Richard Dawkin's website as it spreads "atheism" or simply "positivism". This ban was brought by the head of a Turkish ultra-conservative group, Adnan Oktar who writes books on "creationism" and runs campaigns against "teaching evolution in schools". He was also responsible of blocking many other sites including the "Atheist forum" of the newspaper Vatan.

In fact, what I have witnessed during the AKP era is the opposite of what should be done at the first place. Government seems easing the requirements for owning firearms recently. This means more tax revenue will come to the state but at the same time more people will be killed in street fights following otherwise-would-be simple verbal arguments, more women and children will be shot by angry/alcoholic husbands/fathers etc.

Also the politicians/journalists who make racist/sexist/misogynistic comments on certain ethnic people living in Turkey are not prosecuted at all. I would like Turkish courts ban these people to speak at all, put a zip in their mouths for a few years and open the zip only when they need to eat. Domestic violence seems getting worse and everyday we read the news about the women who are mistreated, beaten to death and sometimes horribly murdered. Now all these things are happening in a country and the government is doing nothing but silencing hundreds of thousands of blog users. It is wrong, it is completely wrong...

Having written all this, unfortunately people in Turkey cannot read it without tricking the proxy settings of their internet connection. I am sure all those computer gigs in Turkey will find the easiest way very soon and the ban will be useless after all. However, the ban still should be removed as soon as possible to make people feel that their freedom is not blocked or basically no freedom can be blocked for long time, long enough to comfort those in power and give them a good sleep. At one side of the world, dictators are falling one by one and at the other side which is not included in the maps of unrest -should we be happy with this?-, the dictator-minded rulers grin at their own people, treat them as "a stupid flock of sheep".

02 Mart 2011

Incredible India 2.3

Yol uzun. Ağzımda halen K’yi beklerken yediğim havuç turşusunun tadı var. Zaten son günlerde ne zaman bir şey yesem ağrımaya başlayan dişlerim için iyi geldi diyebilirim tuzlu havuç. Uyuşturdu damaklarımı resmen. Gideceğimiz yer Agra’nın 50 km kuzeyinde, Uttar Pradeş eyaletine bağlı kutsal bir kent olan Mathura. Hindu’lara göre Tanrı Krişna’nın doğduğu yer burasıymış. Bir Tanrı nasıl doğar, doğarsa neden ölmez, o doğmadan önce insanlar Tanrısız yaşayabildilerse neden o doğduktan sonra yine onsuz devam edemiyorlar, Tanrı’nın doğumundan önceki ve sonraki dönemleri karşılaştırdığımızda daha barışçıl, daha huzurlu bir dünyaya kavuşmamışsak Tanrı’nın insanların yaşamındaki rolü tam olarak ne olmuştur? Bu ve bunun gibi sorular çoğaltılabilir, Hindu dinine iman etmiş insanların kafaları kurcalanabilir. Tabii ki Hindu din alimlerinin bu tip sorulara verecekleri yanıtlar boldur. Hepsi birbirinden dolambaçlı olacak bu yanıtlar, soruya yanıt vermekten çok soranı ahmaklıkla (ya da iman zaafıyla) suçlayacaklarından dolayı konuya girmeye gerek yok. Yalnız, şu bir gerçek ki dinler de tıpkı toplumsal oluşumlar gibi hayatı rasyonalize etmek, üretim araçlarının ve yöntemlerinin paylaşımını kolaylaştırmak, sınıf ayrımlarını pekiştirmek için vardırlar. Bir politik güçtür din ve kullanması en kolay, en ucuz olanıdır. Dolayısıyla, Hinduizm diğer dinlere göre daha mantıksız ya da daha uçuk bir din değildir. Eğer Muhammed’in parmağıyla ayı ikiye ayırdığına inanıyorsa bir insan, eğer İsa’nın babasız doğabileceğine iman edebiliyorsa, Musa’nın Kızıldenizi ikiye ayırıp ortasından yürüdüğüne akıl erdirebiliyorsa, Krishna’nın da bir yeraltı hapishanesinde doğduğuna inanmaması için bir neden yoktur. Aziz Agustin’in dediği gibi “Eğer her yerde hazır ve nazır olan sonsuz bir güce inanırsanız, yeryüzünde size meydan okuyacak bir çelişki, bir tutarsızlık kalmaz.” Bir şekilde inandın mı gerisi çorap söküğü gibi gelir. Yeter ki insanın inanması için gereken toplumsal, ekonomik ve psikolojik etkenler kendilerini doğru zamanlarda doğru yerlerde gösterebilsinler.
Yol boyunca arabanın camından dışarının fotoğrafını çekiyorum. Bir yerde durup, yol kenarındaki tamircide, arabanın lastiklerine hava dolduruyoruz. Arkasında kocaman bir süt güğümü bağlanmış bisikletler var tamirci dükkanında. Bir-iki motorsiklet bekleşiyor patlayan lastiklerini tamir ettirmek için. Agra’nın dışına çıktıkça seyrekleşiyor trafik. Motorlar ve bisikletler azalıyor, yerlerini hızlı giden arabalara ve arkalarında “Horn please” (Lütfen kornaya bas) yazan kamyonlara bırakıyor. Hatalı sağlamalardan ortaya çıkacak kazaları önlemek için bir önlem olsa gerek bu. Başka ülkelerde insanları kornadan uzak tutmak için kampanyalar yapılır ki kentlerdeki ses keşmekeşi azalsın. Burada tam tersi. Kornaya bas ki kaza olmasın. Mantıksız değil aslında. Sonuçta uzun araçları sağlamak vakit alıcıdır ve bu yüzden de tehlikelidir. Oysa sağlamadan önce arkadaki araç kornaya bassa, öndeki kamyon durumun farkına varıp, biraz daha sola yanaşsa ve yol verse, arkadan gelen hızlı arabanın karşıdan gelen arabayla çarpışma olasılığı bir hayli azalabilir. Tayland’da ya da Türkiye’de bu iş için selektör yakarlar ama sanırım her ülkenin kendisine göre yazılı olmayan bir trafik geleneği var. Vietnam’da da selektör geleneği pek yaygın değil. Vietnamlı şoförler de seviyorlar kornaya asılmayı.
Uttar Pradeş’e 1 saatten biraz daha uzun bir sürede varıyoruz. Yolları Agra’ya göre daha bakımsız ve kirli. Her taraf insan kaynıyor. Onlarca, yüzlerce, binlerce insan yürüyorlar sağa sola... Yol kenarlarında tuvalet olarak kollanan duvar diplerindeki iğrençlik yerel insanı hiç rahatsız etmiyor olmalı ki insanlar bu lağım duvarının önünden, tıpkı bir mağazanın ya da bir lokantanın önünden geçer gibi geçiyorlar. Öyle ki insanlar arabalarını park ediyorlar bu duvarın önüne ve park için ücret ödüyorlar. K de arabasını bu duvarın birkaç metre gerisine park ediyor. Ben inip arabayı iki aracın arasına sokmasına yardımcı oluyorum. Bu arada bir iki fotoğraf çekiyorum. Daha sonra Hindistan’da çektiğim en güzel fotoğraflardan birisi olacağını düşüneceğim kırmızı gömlekli lastik tamircisini de burada hapsediyorum makinenin belleğine. Yürüyerek Kesava Deo’nun önüne varıyoruz. Çevre düzenlemesi diye bir şey yok. Tozun toprağın hükmettiği sokaktan kutsal mekana girmeniz için gereken sadece birkaç adım atmak ve tabii güvenlik görevlilerini geçmek.
Çok sıkı bir güvenlik kontrolü var. Hiçbir metali içeri sokmanıza izin vermiyorlar. Çantamdaki taşınabilir belleğe kadar her şeyi girişteki emanet masasına bırakıyorum. Ziyaretçilerin cep telefonları, fotoğraf makinaları ve tüm diğer elektronik aletleri, çantaları ve kişisel eşyaları burada olduğu için emanet masası bile silahlı askerler (neden polis değil?) tarafından korunuyor. Sonra güvenlikten geçiyoruz. U’nun çantasına sorun çıkarıyorlar. Çanta wikipedia’dan alınan çıktılarla dolu ama metal tarayıcının başındaki görevli üssüne sormadan U’yu bırakmak istemiyor. Üssü geliyor, kağıtlara bir de o bakıyor. Başlangıçta gönülsüz görünse bile sonunda izin veriyor. Hep birlikte Keseva Deo tapınağının girişine varıyoruz. Burada da ayakkabılarımızı (zorunlu) ve çoraplarımızı (serbest) çıkarıyoruz. Zemin soğuk olduğu için bazımız çoraplarını çıkarmıyor. Çıplak ayakla kutsal bir mekanda gezinmek bana Tayland’daki camileri anımsatıyor. Hava sıcak olduğu için Tayland’daki camilerin zemininde halı olmaz. Doğrudan mermer zemin üzerine koyarsın alnını ki sıcaktan kaynayan alın için ufak bir serinlik ziyafetidir bu. Yalnız Hindistan’da zemin serin değil, resmen soğuk.
Keseva Deo tapınağının olduğu yere ilk tapınağın günümüzden 5000 yıl önce Krişna’nın torununun torunu olan Vajranabha tarafından yaptırıldığına inanılıyor. Tabii bunu doğrulamak olanaksız. Daha sonra MS 400 yılında Gupta kralı tarafından eski döküntülerin yerine yenisi yapılıyor. Bu tapınak 1017’de Gazneli Mahmut tarafından İslam dini adına yıkılıyor. 1150’de yenisini yapıyorlar Hindular. 16. Yüzyılda İskender Lodi (Sikendar Lodhi) bu yeni yapılanı da yıkıyor. Bu hükümdarın lakabı zaten But Şikan, yani “Tapınak Yıkan” ya da “Put Parçalayan”. Anlaşılan İbrahim’in yaptığına benzer bir şeyler yapmak istemiş. Bu da bana Asaf Halet Çelebi’nin o güzel şiirini anımsattı:
İbrahim
içimdeki putları devir
elindeki baltayla
kırılan putların yerine
yenilerini koyan kim

güneş buzdan evimi yıktı
koca buzlar düştü
putların boyunları kırıldı
ibrahim
güneşi evime sokan kim

asma bahçelerinde dolaşan güzelleri
buhtunnasır put yaptı
ben ki zamansız bahçeleri kucakladım
güzeller bende kaldı
ibrahim
gönlümü put sanıp kıran kim?

Bütün kutsal heykelleri parçalayıp, Mathura’nın pazarlarında ağırlık olarak kullandırttırıyor Lodi. Bir Hindu için bundan daha büyük hakaret olabilir mi bilemem! Düşünsenize, bir gün önce Tanrı diye önünde eğildiğiniz, adaklar adadığınız Krişna heykeli, bugün terazinin kefesinde bir külçe haline gelmiş, size aldığınız pırasanın ağırlığını söylüyor. Neyse, dinsel hoşgörünün “merkezi!” olmak için sanırım bu horgörü tünelinden geçmek gerekiyor önce. Bu son darbeden sonra Hinduların sırası geliyor. Cihangir döneminde Hindu bir prens 3.3 milyon rupee harcayarak yenisini yapıyor. 1669’da Aurangzep bu tapınağı da yıkıp, yıkımdan çıkan malzemeleri kullanarak aynı yere cami dikiyor. Moğol hükümdarları Hinduları aşağılamak için hiçbir fırsatı kaçırmamışlar anlaşılan. Türk filmlerindeki kötü Bizans imparatorları gibi, “Sizin tapınağınızın kirli duvarları şimdi bizim camimizde ışıl ışıl parıldıyorlar, ha ha ha ha...” Elinde bir tesbih, kafasında takke, arka planda harem ağası ve onun omuzundan cilveli cilveli sağa sola bakan Çeçen cariyeler.
1965’de bu son yıkımdan kalan kısma 15 milyon rupee harcanarak bugünkü tapınak yapılıyor. Şimdi cami ve tapınak yanyana, sırsırta uyuyan iki küskün kardeş gibiler. Arada kocaman bir duvar var. Duvarı aşsanız boş bir arazi var. Burada da maymunlar cirit atıyor. Kore’deki DMZ bölgesi gibi insan girmeyen bir boş arazi burası. Onu da aşsanız caminin duvarı ve dikenli telleri var. Velhasılı kelam, Hindu tapınağında Krişna’ya adağınızı yaptıktan sonra, tıpış tıpış camiye gidip Allah’a dua etmenize izin vermiyorlar. Ya da tam tersi. Camide son namazınızı kılıp, üzerinizdeki bombalarla tapınağın ortasında kendinizi ve etraftaki yüzlerce Hindu mümini havaya uçurmanıza müsaade yok. Zaten bu kadar güvenlik önleminin olması da haklı görünüyor mekanın tarihini okuyunca. Görünüşe göre sıra müslümanlarda ve güvenlik önlemlerinden çıkarzama yapacak olursak müslümanlar fırsatını bulsalar tapınağı hakla yeksan edip yerine kabe dikecekler.
Neyse, biz yürüdük tapınağın içinde. Makinemiz olmadığı fotoğraf falan çekemedik. Kimi yerde şarkı söyleyip, çalgılar çalan insanlar vardı. Bir başka yerde alınlarına sandal ağacından elde edilen boyayı sürüp, üçüncü gözlerine kavuşan diğer Hindu kardeşlerimiz (Bir üçüncü gözüm olsa onun arkamı görmesini isterdim. Önde zaten iki tane var.) Etrafta bir festival havası var. Kadınlar süslü püslü, temiz giyinmişler. Erkeklerin de üstleri başları temiz, saçları yana yatık. Karanlık bir koridordan geçip Krişna’nın doğduğu hapishane hücresine varıyoruz. Burada da geniş bir kapının arkasında, rengarenk ziynet eşyalarıyla süslenmiş bir Krişna heykeli var. İnsanlar ellerinde çiçeklerle geliyorlar. Avuçlarında tuttukları çiçeklerle dualar edip, odadan ayrılıyorlar. Akışı hızlandırmak ve olası bir kaosu engellemek için görevli memurlar insanları sürekli yönlendiriyorlar. Uzun süre odada durmak olanaksız. Çok da görecek bir şey olmadığı için çıkıyoruz. Hem Hindistan izdihamlarıyla da meşhur. Özellikle böyle kutsal mekanlar izdihama çok yatkın. Birisi şaka yoluyla da olsa bomba diye bağırsa şurada, pisi pisine ölüverir onlarca kadın ve çocuk... (Böyle durumlarda nedense erkeklerin cesareti zeytinyağı gibi üste çıkmaya yarıyor. Olan zavallı yaşlılara, kadınlara ve çocuklara oluyor.)
Teras denilebilecek yerde dolaşırken Hindu kutsal kitaplarından (Bahavat-Gita) bölümlerin yazıldığı tabletler (Hem Hindice hem İngilizce. Keşke bizim camilerde de böyle olsa. En azından Arapça ve Türkçe. Camiye giden adam gördüklerini okuyup, anlayabilse.) ilişiyor gözüme. Bunlardan bir tanesi dışında diğerlerini masum ahlak kuralları olarak algılanabilir. Bu bahsettiğim bir tanesi yaklaşık olarak şunu söylüyordu: “Annenizin veya kızkardeşinizin kalktığı mindere soğumadan oturmayın. Aklınıza kötü şeyler gelebilir.” U ile ben yuh dedik tabii böylesine bir skandala. Ne demek o öyle ya? Bir erkek annesinin kucağında büyür, onun sıcaklığını da ömür boyunca arar. Bu, memeli bir hayvan olmamızın doğal bir sonucudur. Sıradan bir insan annesini cinsellikle ilişkilendirmez, ilişkilendiremez. Ancak zihni hastalanmış, “içtimai tazyik”lerin altında inim inim inlemiş, bir türlü cinselliği yaşayamamış birisinin aklına gelebilecek bir düşüncedir bu. Görülen o ki Hindistan toplumunun ya da Hinduculuğun ortaya çıkardığı çarpık yapının böyle bir sapıklığa yol açabileceği düşünülebilir. Ehh, hayatında kadın teni görmemiş bir erkeğin yapmayacağı halt da yoktur. Okuyoruz gazetelerde kimi zaman gülerek kimi zaman iğrenerek... Yok vitrindeki mankenle yakalananlar, yok damacaya şeyini sokanlar... bunlar yine masum olanları. İşin ucu tecavüzlere, cinayetlere dayanıyor ve Hindistan’daki gazetelere göre tecavüz ciddi bir sorun cinselliği yaşamayı bırak hayal etmesine bile izin verilmeyen (internet, dergiler pek kolay bulunmuyor sonuçta) bu toplumda.
Ortalıkta biraz daha gezinip tapınağın dışına çıkıyoruz. Emanetteki eşyalarımızı alıp yol kenarında yürüyoruz bir süre. Oğlunu iyi bir Hindu olarak yetiştirmek isteyen K, kaldırımdaki dükkanlardan birinden ona, üzerinde Krişna simgesi olan birkaç oyuncak alıyor. Sonra bir helvacıya girip, bizdekine göre daha cıvık olarak tanımlanabilecek, aşırı tatlı helvalardan yiyoruz. Ardından da fazla oyalanmadan arabaya binip ISKCON’a doğru yola çıkıyoruz.