Letters from Thailand 4

I wake up early in the morning with the songs of birds and the ugly voice of a rooster. Interestingly, the very same rooster started his serenade as early as 4 am in the morning so my sleep, no matter how tired I was, has been interrupted a few times. Despite the noise, I feel rested. The air is fresh and the weather is perfectly cloudy and dry. I wouldn’t want to wake up to a rainy morning only to see a wet ground or to a sunny day only to see no one walking around. I like cloudy rainless days. Although they are still hot and humid, they let me walk around comfortably without the worry of getting so much perspiration. A morning in an Isan village is probably same as a morning in any village somewhere else in the world. Children wearing purple uniforms go to school on bicycles, adults go to work or walk along with the herd of buffaloes, teachers/civil servants drive their cars to their schools/offices, chickens and ducks wander around the empty lands, stray dogs run on the streets to find friends or at least some shade for a good sleep, and those who have nothing to do just stand by the road and watch the flow of the auras before their eyes.

Isan, Northeast part of Thailand, is hardly known to the tourists who visit Thailand. Foreigners usually come to Thailand to see the cities like Bangkok, Phuket, Pattaya, Krabi, Chiang Mai, Chiang Rai etc or the islands like Koh Samet, Koh Chan, Koh Samui, Koh Pipi etc. Historical ruins can be found in Ayutthaya and Bangkok, pristine beaches are in Phuket and Kho Samet, bars and pubs offering all kinds of fun are in Bangkok and Pattaya, mountains and cultural tours are in Chiang Mai… There is nothing in Isan which can attract foreigners. This is why it is very hard to see non-Thai people in this region. Those who come here are mostly married to Thai nationals whose home towns are in Isan therefore it is an obligation for the spouse to visit in-laws time to time (I am also in this category). Other than a few dinosaur bones found near KK area, there is not much to see here anyway. Those dinosaur bones gave idea to the city developers to make huge statues of dinosaurs on the highway, at the main junctions and even in the children parks. I was quite surprised to see those huge carnivore animals at first time, looking over me when I drive car on the high way. But the impression does not stay long. I also went to the museum once and took a lot of pictures with the kids (nephews, nieces etc…). In the museum, there are only a few bones and all we need to do is to have faith to the paleontologists that these bones really belong to dinosaurs lived a few millions years ago.

It is true that there is not much to see in Isan but it is easy to see Isan people in big cities. Many move to Bangkok to find jobs at constructions, at big factories or at hotels. They are a major work force for the Thai economy. I am sure everyone who came to Thailand has tasted the guy yang, som tam and kao niyo which are sold almost in every soi in Bangkok. There are usually two types of work here: Government officer (teacher, civil servant, appointed doctor, dentist, veterinarian etc… or the farmer who mainly grows rice, corn, sugar cane, several kinds of fruits. One of  J’s uncles who usually grows sugar cane bought coffee trees from Kao Ko high lands to plant in his field but I don’t have much hope. Coffee trees need breeze, some cool misty weather. In Isan, those trees will get dry and die quickly unless you cover the plantation with certain materials and create an artificial environment for them. However, in that case the cost will be higher and the competition with nearby markets like Vietnam will be impossible. This reminds me a conversation between a Kurd and Turk politician. The Turkish one says to the other one: You see, there is no discrimination in Turkey. Kurds also can enter parliament. The Kurdish politician answers: Yes, only when they leave their Kurdishness behind and pretend to be a Turk. I am not sure if there is a similar discrimination in Thailand but the recent red t-shirt movement and the ongoing problems in the south tell me that there are people who are not truly represented in the parliament, or at least not represented in a right way.

 There are no big businesses in this region, no large factories to accommodate thousands of workers, no large hotels to employ maids, receptionists, cleaners. This is why those who cannot find a job at government offices will have two options: work at a rice farm or move to Bangkok to work at a factory/hotel/service industry etc… Although the tourists who visit Thailand hardly come to this part of the country, they see a lot of Isan people wherever they go. The woman who changes their bed sheet in hotel room is probably from Chaiyapum, the man who works at Toyota factory is probably from Udon, the girl who serves you beer at the bar is probably from Chumpae, the boy who waits as a cashier at the nearest 7-11 shop is probably from Khon Kaen and the smiling chubby woman who sells som tam with kao niyo at the corner is probably from Korat…

Isan is also the major farmland for Thailand as they grow almost all vegetables here. From this point, there is no wonder why the red t-shirt movement has a lot of supporters in this region. They are the ones who work the most but they are still the poorest. Many don’t have land and work at others’ land for a portion of the rice they grow. Those who work away from home can earn respect from society but the cost is leaving home behind and setting up a new life in which they speak Thai, not their native language. In here, people speak Isan, a language which is closer to Lao than to Thai. This is why J can speak Lao fluently with Laotians in Vien Tien. I know only a few words in Isan but since almost everyone here speaks Thai, I have no problem in communicating with people.

After having breakfast (coffee, bread and egg), I walk around the house, play with Tok Chai a bit, lay down on one of the deck chairs and read a few pages from Bora’s book. Both in-laws go to work so J and I stay at home for the entire day. In the evening, there will be a party for all uncles, aunts etc so we need to prepare a few things. I want to use internet but like everything, internet is painfully slow here. Just to get into the gmail’s inbox takes 15 minutes, reading each e-mail takes about 5 minutes. I don’t even dare to answer the e-mails. Things are slow so I have to adapt to the slowness otherwise I will be having trouble with myself. In fact, sometimes slowness has a lot to teach us, a lot to say. Keep moving slowly, you will be able to see a lot more than what you see when you move swiftly. Keep moving slowly and sometimes stop moving at all, enjoy the motionlessness of your body, enjoy the static dynamism (an oxymoron, isn’t it?) inside you… I gave up on the internet and postpone my internet work to the daily internet café visits. There is one in the district which is 4 km from the village so there is no need to have the stress over the slowness of the connection. With good planning, things can be arranged and the damage can be minimized.  

Life in the village is not only slow, it is also a multi-layered picture of the family history. They throw nothing away in the village so when you walk in the garden or in the house, you see things you have not seen in the cities for long long time. I saw a floppy disk and a fat computer screen next to the stairs. Neither of them are used but also neither of them are thrown away. In the dusty shelves, there are things –wedding cards, toys, medicines, old pictures, car advertisements, tea bags, some old primary school textbooks, matchboxes, powder containers, rusty pins, batteries, combs, coins, hats, broken hammers, blind saws, non-functioning measures, expired well-being products, chess pieces, gecko shit, pillow cases etc – which are totally useless. If we throw them now, nothing will be missing except for the mystical aura of the house. Layer after layer, things are kept as if they had been put there yesterday. People in the village have the habit of keeping everything and throwing nothing because they have seen the bad days, the days of deprivation of food and other necessary things, the days of poverty and hunger. We, the new generation cannot comprehend this as in our time, things are found abundantly. We throw easily because we can replace easily.

After the breakfast, I walk in the garden to see the fruits in the trees. I could spot guava, custard apple, coconut, lamyay (what is it in English?), tomatoes and bananas. There are also a few dragon fruit plants but there are no fruits yet. Around lunch time, I get back to the house to take shower and get ready to go to town. Right before climbing the stairs, I see the little mouse trapped in the cage –who put it there?-, next to the TV console. The little animal with black popping eyes, with a shaking body as if it is wet in the rain, with a short furless tail curved under its legs but protruded near its feet, is staring at me with a demanding message. The mouse is probably one of the many who are responsible of gnawing some pages of my books. I have almost 1,000 books in this house and I consider them as my treasure in Thailand. Most of the books are in English and I bought them in Thailand or in Vietnam. Some I brought from Turkey. Almost all books are in the literature category although a few of them can be put in science fiction, history, memoirs, math/physics textbooks,… Since they eat my books, it should be my privilege to kill this little animal and feel better after the inevitable act of revenge.

I asked J what they plan to do with the mouse. She says “My father takes them outside the village and releases them to empty fields.” I nod with an understanding fashion and see how my father-in-law could be so weak in front of these little monsters. I joke “Why don’t you release them to a house of a neighbor whom you dislike?” Not aware of his/her future freedom or the funny conversation about him/her, the mouse keeps his/her eyes on me, asking for mercy or planning for revenge. When I get close to the cage, s/he attacks, first showing teeth and making some scary sounds and then jumping towards me only to hit the metal wall of the cage.

In the afternoon, we spend some time in the town, at the internet café and at a nearby restaurant to buy food. When we come home in the evening, I sleep in the living room –using the opportunity of no roosters and Tok Chai is still at school-  for a few hours. I woke up with the noise of the preparations for the party. I go to the bedroom to get my camera and my notebook so that I can be the official record-keeper of the event. A party in the village means several things to me:

1. I can take photos of their faces, their gestures only to decipher them later. Photographs are very rich sources for short stories.
2. I can take notes about the people’s behaviors, their reactions to certain things, their laughter and their way of sitting/standing/eating etc...
3. Unfortunately, they speak Isan with each other so I cannot understand anything but if I get involved in conversations, they gently turn to speak in Thai. Therefore, I can get involved in the conversations and perhaps learn a few new things.

The food comes from another town. It is a noodle soup with beef/pork and vegetables. They heat up some other food, bring rambutans, guavas, pepsi and beer and prepare some very spicy sauce. It is a simple food for people who live simple lives. One bowl of food and then drinks, desserts and fruits are all we have. In western standards, this is not even called a party, maybe a family reunion or simply a family gathering. Uncles and aunts come one by one, everybody brings something, a bag of fruit, some drinks or vegetables, desserts. Once they come, they also start helping the hosts for the preparation of dishes. When the oldest uncle arrives, the serving starts. It seems everybody is hungry so eating commences quickly. I sat at one corner of the mat and eat slowly, without putting much spicy color to my noodle soup. People are chatting and eating at the same time. I am listening to their conversations like I am listening to rumbles coming from a happy machine. They speak Isan and I enjoy listening to their local language.

At some point during the dinner, I found a little worm in my food. Taking it out from the soup, although I try not to show it to anyone, one of the aunts sees it and tells me in Thai “Don’t worry! It is only a worm. This means the vegetables do not have any chemicals in them. Healthier than the vegetables you can buy from the supermarket in Bangkok.” Hearing this, I laugh and continue eating, only not knowing whether I should feel lucky to find an entire worm in my soup. It would have been worse –or healthier according to J’s wise aunt- if I found a half worm, wouldn’t it?

Letters from Thailand 3

I am not a travel writer, never wanted to be. It seems to me that every genre in literature requires a special training, if not special skills. I like writing fiction and my blog entries are just a way of discharging my mind when I cannot write fiction. They are written in “stream of consciousness” so I just let my mind float adrift and talk about whatever comes to my mind at the moment of writing. Although I am not a travel writer, I enjoy reading the books written by travelling wordsmiths. For me, it is important that the writer uses a beautiful and impressive language when s/he explains his/her feelings towards new cultures, peoples, cities, towns etc. I don’t really enjoy the style which directly tells me what the traveler sees/does. I guess this is a preference and there might be some other readers who enjoy reading things simple and plain.

While J was driving the car, I take one of the few books from the big back pack and read a few pages. It is Bora Ercan’s second travel book, called “Odysseus Islands, A Journey in Mediterranean Sea”. I know Bora from www.izinsizgosteri.net where some of my writings have been published. I met him a few years ago in Istanbul at his yoga school and gave him one my books. This book is signed by him for my name so I guess he gave me his book on the same day. Although he studied Mathematics at METU, he is currently one of the prominent yoga teachers in Turkey. In his book, he wrote this sentence that took my attention: Yol bana soyunur, ben yola soyunurum. Bir kadının bedeninde dilimin dolaşması gibi dikkatli hareket etmeliyimdir. Yolculuk bir aşka başlangıç gibi heyecanlandırır insanı. Yekvücuttur yol ve yolcu, sevişen iki insan gibi. (The road undresses for me and I undress for the road. I should be moving very carefully as if my tongue is dancing on a woman’s body. Travel excites me as if I start a new love. The road and the traveler became one, like two people making love.)  

The last sentence is the one impressed me the most and made me contemplate the opposite. We can think the traveler and the travelled as dialectical poles. Traveler’s main job is to change the travelled and/or to be changed by the travelled. This way we can explain the effect of the road on people better. We set on roads to change our well-rooted thoughts, to challenge our prejudices, to see the other possible worlds and perhaps to replace the ones we thought as the “only one” with the newly discovered one. If we travel with a narrow mind, we only see what we want to see, we only taste what we want to taste, we only hear what we want to hear.

I remember my arrival to Thailand first time, 12 year ago. With all those religious and nationalistic dogmas in my head, for long time, I kept looking down on people simply because of their religion or their culture. However, the more I lived here, the more I realized that life is possible by believing in different things as well. For a person who never imagined a breakfast can be possible without tea, cheese, olive, jam etc, seeing people eating rice in the morning and not using salt for cooking was the first blow. Then I saw the motorbikes, saw the girls not living a conservative life, saw the boys living freely without the pressure from the religious leaders… Then Buddhism made a big difference in my mind. I noticed that people can behave morally without the fear of hell or without the promise of heaven. Seeing millions of people living peacefully –at least not more violently than the people in my country- and happily, without needing the idea of God, made me think that it cannot be true that God will punish these people just because they don’t believe in Him. If He does, then He shouldn’t be called “Merciful” at all. As Russell puts it nicely “My mother is more merciful than God because she will never put me in infinite fire just because I deny her.”

I start questioning many things after leaving my home country because it wasn’t possible to feel the life of others when I only sit in front of TV and watch the anchor telling me their stories. Road changed me and I believe it can change anyone as long as the person is not carrying his/her prejudices with him/her. If you travel the entire world and come back home with the same dogmatic, narrow mind set, then it means you didn’t travel at all. The revolution needs the right mind set to be materialized in reality. This is probably why they say “You need to revolutionize your language (mind set) before you revolutionize your work.”

Road must change us and the way it changes us is the most natural, the most alluring. It does not brainwash us, does not force us, does not rush us into a deep dark well. It does its duty slowly and patiently. Seeing people on TV, eating fried cockroach, can only make us believe that how more advanced our culture is, how better we are at eating and how dirty/filthy the other people are. But when you sit with a friend and seeing him eating fried cockroaches in front of you, laughing loudly and enjoying his life it will make a big change in your thoughts.  At least you will no more look at those people with disgust. It will sound/look more natural and perhaps one day you too will eat fried cockroaches, taste their crispy skin together with the bitter taste of beer.

With these thoughts rolling in my head, we arrive home. It is almost sunset but the dark blue of the night hasn’t arrived yet. Tok Jai sees me even before I get off the car and attacks me with his dirty feet. I hardly open the door and try to control him but it is impossible to control a happy dog –if he was angry, I can be harsh on him but you cannot punish a dog because he is excessively happy to see his first ever master- . I touch his head, let him lick my hand and arm. He then starts running around me like a planet orbiting sun, apparently he wants to play. I start running around the garden, moving back and forward a few times until losing his attention. I sometimes wonder what makes Tok Chai loves and remember me this much. I see him for one or two weeks a year and even in these weeks I don’t stay home much. However, when I am in the garden, he only comes to me, follows me everywhere and when I go out running he runs with me till the end of the village road. I think he is afraid of leaving the village as the road has many speeding cars. When he sees me busy with something else, he comes and troubles me with his dirty fur, almost like a cat. Perhaps, he has some genes from the felix family as he hates water like the cats do. This is also the reason why he is the dirtiest dog in the universe. As far as I know, he did not take a bath for the last 8 years. We used to wash him when he was a little puppy but after he grows up, he is too stubborn and aggressive to anyone who wants to take him to the bath.Plus, we don't know how to train a dog at all. 

After getting rid of Tok Chai, I can have proper time to greet my in-laws with a Thai “wai”. I also hug my mother in law –first time since I married to J- . Normally, I stay within the limits of the cultural boundaries but this was something I always wanted to do so I did it: I gave her a warm hug. This is another interesting thing I learnt from “the road”. J never touches her mother and her mother never touches her in public. This is partly due to the Buddhist teaching and partly due to the reasons beyond my comprehension. Their way of showing their affection to each other is limited to a wai. This is why J was so surprised when she met my mother. In Turkey, mothers love their kids with extreme display of affection like kissing, hugging, squeezing, pinching etc so my mother did to J all she did to me when I was a little boy. It must have been very scary –in a positive way- for J as this kind of display of affection was totally “out of universe” for her. 

After all the greetings are over, we sit for the dinner. It is set on the wooden table behind the house as it is always done. We never eat inside the house; in fact we never sit in the house under normal conditions. The house is a nice place to sleep in but not to live or to have conversations. When neighbors come, they never come to the front door. They directly come to the behind the house because they also know that people will be sitting and chatting –sometimes eating fruits or snacks- there. Kitchen is outside so cooking is done outside. Washing machine is outside so laundry is done outside. My in-laws sit in the house only when they watch TV, usually after taking shower and before sleeping. They both have their spaces in front of TV so they stay there till the moment they fall in sleep.

I also stay with them a bit at my first night in the village but I am too tired for watching TV –only if I like these soap operas which are always superfluously dramatized, stupidly written, terribly acted by beautiful and handsome models, copied and pasted from the previous ones- . I go to bed as early as 9 pm and fall in sleep fast as if I haven’t slept for many days.

Letters from Thailand 2

In my last day in Vietnam, all I wanted was to be alone. I tried to meet no one so that I will be all by myself during the entire day. Except for the evening encounter with S. L. and her baby daughter at the garden of Huong Vuong 2, my plan went successful. I only talked with the bank teller in the bank (for the money transfer), with the real estate agent (for deposit) and the girl at Indian restaurant who took my order for dinner. But in the night, I had trouble in sleeping. My mind was not at ease so I kept rolling in the bed for long time. I don’t remember exactly what time I fell in sleep but I am pretty sure that I fell in sleep and woke up several times till morning. My mind was full of questions which come to haunt me whenever my feet are off the ground. I guess this must be a good time for those unanswerable life-threatening questions to come over me, to pass through me and leaving very little to me to breathe on. I slept, woke up, slept again, woke up again, slept again… Finally found the time 5:30, decided to get up.  

This is why at Bangkok airport, I felt sleepy all the time. When I enter the airplane, I sat on my seat only to realize that the guy across my seat was reading Bangkok Post. It is important for me to confess that B. P. has a special place in my personal history. It is the first English newspaper I started reading regularly and when I lived in Thailand, I kept reading it almost every day in order to get the glimpse of Thai nation and Thai people. It helped me to start writing some stories and also helped me to correct my thoughts about Thai people or Thai traditions. Some of my short stories are actually written after reading the news about ghosts hunting ceremonies in North-East temples or political turmoil in South Thailand. I somehow didn’t see the newspapers at the entrance of the airplane so I had to spend time with my kindle until the guy across from me finished with his paper. Then I asked him to hand me the paper if he has done with it. He gave me the paper and this is how I read Sanitsuda Ekachai’s column on Fethullah Gulen movement.

In the article which has a title of “Islamic Scholar gave Buddhist point to ponder”, she talks about her trip to Turkey. Apparently, along with many other Thai journalists, she has been invited to visit Turkey and many businesses/schools/media organizations belong to FG movement. I can imagine how and why these things are being done. As usual FG movement needs support from all over society and they start this with intellectual layer after covering some part of business and education areas. In Thailand, they have a school older than 10 years and they have a sort of chamber of commerce for Turkish and Thai business people. The next level should be then to win the hearts of Thai journalists, Thai intellectuals, make them admire the work of FG and enjoy presenting articles like Ms Ekachai’s to the opponents of FG movement in Turkey. The idea is to tell them “Look, even a Thai columnist admires our work, our way of re-organizing the entire society.

However, what she doesn’t see is the hidden agenda behind this colorful, modern-looking, post-modernly relativist pictures. She doesn’t know how the middle school students are forced to enroll in military schools so that one day military will obey to FG more than they obey to their generals. She doesn’t know how the students in the movement are guided through judiciary system clandestinely so that one day the judiciary system too will be in their hands.  She doesn’t see the hundreds of students and journalists are imprisoned for the most obtuse reasons… If she doesn’t know this, what kind of journalism is this? Why did she even go to Turkey if she doesn’t want to give voice to those who are suffering in an unnamed war against freedom and justice? She doesn’t know that the ultimate aim is to create a society with Islamic rules where freedom and justice will be in the hand of a few “wise” men. They never say it, never mention it, and never talk about it. However, you don’t need to be genius to see where Turkey is now heading towards if we just look at the political struggles we are having. The loyal disciples of FG movement do not shake hands with women (if they do, they do it with remorse), they are against education with girls and boys sit in the same classroom (if they allow it in their educational institutions now, it is because right time has not come yet), they are 100% against letting youth to choose their own future (they must be guided by their talented elder-brothers), they are against teaching evolution in schools (quite a large amount of FG-based literature is on denying evolution in the name of creationism), they are in favor of putting religion in laboratories so that scientists will never discover things against the religious dogmas (their popular science magazines like “Sizinti” and “The Fountain” are good examples for this.)

I don’t deny their achievements all around the world but this is nothing more than a missionary work and all is done on the shoulders of the young, energetic university students or graduates who are real devotees in this long lasting project of changing Turkey. Surely they don’t teach Islam in their schools but these schools are working for two purposes: Firstly they create a huge amount of advertisement for the movement. One should look at the International Turkish Language Olympics that they hold in Turkey every year. If they have schools all around the world, why don’t they do the organization in different countries every year? Wouldn’t it be better in order to know other cultures? But no! It cannot create the same advertising effect if they do it in Mongolia, Vietnam or Egypt. They do it in Turkey so the bureaucrats, mayors, popular singers/show men can be audiences and praise them on Turkish TVs.

The second purpose of the schools is to initiate the first contact with other countries in terms of business. Many high school graduates who couldn’t pass University Entrance Exam in Turkey are sent to far countries to study the language of that country and study university in that country. These young disciples are now fluent speakers of Thai, Vietnamese, Hindi, Arabic, Lao, Khmer, Tagalog, Korean, Japanese etc. And of course they create a reliable bridge between Turkish business people and the business people of their host country when required. In every country, besides having schools, they also have trade agencies which help business people to have connections with local counterparts. This way, the business people make more money and eventually donate more money to the movement.

More things can be written about the FG movement but I am not writing this blog entry to discuss the real goals of FG disciples. For those who wish to know how I know their real agenda, my answer would be very simple: I was one of them. I spent 10 years of my life with them and I reached to certain levels that very few disciples know that they ever exist. My judgment is personal but my personal history is real, not fake at all.

My advice to Ms Ekachai will be this: Buddhism doesn’t need such a project to be praised as a peaceful religion. Buddha never wanted to build a religion or never asked for his image being spread all around the world. His thoughts are the most-revolutionary among other religious prophets as he only says “Anyone wants to join, s/he is welcome. If not, it is also fine.” No exclusivism in Buddhism and this only is enough to make it a unique path for its followers. What today’s Thai people need is not to spread Buddhism all around but to de-institutionalize the religion so that it will go back to its roots. Society can function in its best performance if people’s minds are free from the intimidation of religious zealots and if a secular moral philosophy is constructed within people’s hearts, with or without the need of a Buddha living there.

With these thoughts, some are angry as my country is straying away from freedom and justice, some are hopeful as I am going back to try to make some changes, if they let me, some are pessimistic as the freedom in Turkey is becoming a privilege a few can enjoy these days, some are scary as many journalists, writers, academics, soldiers are put on trials for some imaginary excuses only to intimidate the secular powers in the country and to show them who is the new owner of the nation, I flied over the clouds and drank my second cup of coffee…

I arrived to Khon Kaen with this chaos of thoughts in my head, not relaxed at all, not at ease. J was waiting for me at the gate so we hugged, put the bags in the car and set on the road once more. After talking to J, I started seeing things around me better, with more light shedding on them. At least that dark pessimism lifted itself from my head and let me enjoy the moment for a while. Maybe this was the optimism of “getting back home” or the funny tickling that only love can handle…She drives the car so I just sat at the front seat and watched the road rolling under my feet. Before heading home, we went to a Tesco Lotus in order to buy things for the party. She told me that there will be a reunion party as I am coming back and we are leaving Thailand for Turkey soon. All uncles and aunts will be at our house. So we bought beer, snacks etc and got back to the road again. The highway from KK to Banh Then (It is funny because a few days ago I was riding my motorbike near Ben Thanh market in HCMC and now I am riding in a car through Banh Then, a district in Chaiyapum province) is large and smooth. J can easily go with 120 km/h but she drives slowly as there are many vehicles on the road, many getting back home from their work in KK. 

We see a car-crash scene but we did not stop as the police was already there. The sun is close to setting in front of us, J is happy that I am back in Thailand, I am happy that things so far went according to plan. Once I look at my watch as if I worry about time and she realizes this. She says “Don’t worry. I will take you home before the sunset.” I look at the speedometer and also at where exactly we are and say “It is ok. Take me home before sunrise, that will be enough!” We both laugh and keep sailing towards sun, towards home. 

Letters from Thailand - 1

21^st June: Leaving Vietnam and Arriving Thailand

I wake up before the alarm of my watch rings. There is a sweet twilight outside, looking at me like suspended hopes in the air. I go to the balcony, watch the trees and the sky. The darkness of the sky is slowly turning into a dirty blue, like an old piece of cloth hanging on a kitchen cupboard. The air is fresh, almost like a jar of water brought from a nearby river, crashing my face. The trees are motionless, the buildings are silent, the naughty dogs of the Huong Vuong 2 are perhaps still sleeping.

I go to kitchen and make a cup of green tea and then get back to the balcony. Drinking hot tea and eating the leftover butter naan pieces from last night, I keep thinking of my last six years in Vietnam, the sad memories like sharp edge of a knife never stop hurting the wounds no matter how much time passes over them. Every touch leaves a scar and no scar disappears completely. Besides the sad ones, the good memories are seldom remembered. They are kept only on photos, on facebook pages, on small pieces of papers forgotten inside old books, on movie tickets, on invitation cards… Because the good ones can be found when we look for them, we hardly remember them. Sad ones have no physical place to hide so they hide only in our brain faculties, only to pop up at the most unexpected moments.  Good and bad, colors pour into my mind now while I was sipping my tea and feeling uneasy due to the very spicy “chicken vindaloo” I ate previous night.

I step in the living room again, preparing to leave. Throwing some of the clothes I will not take with me, tidying up the bed, making sure all necessary documents for the travel is with me. My luggage is quite heavy despite the fact that the limit is 40 kg. I am carrying 62 kg with me. This basically means that I will definitely pay for excess luggage but I don’t feel so bad about it. I lived in Vietnam for 6 years and having some excess luggage seems very logical to me. Excess luggage is the proof of excess life or the opposite. If I carry more than I have to, this might mean I don’t know how to dispose things which are no more important to me. However, most of the weight in the luggage comes from the gifts I bought for my family members in Turkey and some math books that I will need for my 8^th (last) actuarial exam in October. I already sent 100 kg books to Thailand a few months ago so I don’t have any book to read with me except for my kindle.

I take my four bags and go downstairs. One taxi driver helps me to load things into the car and we go to the airport. The roads are crowded like in any morning of the week day. People go to work, children go to school, some have breakfast on the pavements, some wait for the bus, some exercise while breathing the fume to their lungs. City already woke up and moving fast to reach its equilibrium point before it gets too hot. I watch the people one more time, remembering my first day in Vietnam. I was shocked by the number of motorbikes and the noise coming from the honks. Now when I look at the same roads, I feel like this is what it is supposed to be as if Vietnam cannot be any different from what I see. I think adapting to culture has a lot to do with conformism. However, creative people (writers, painters, musicians etc) are supposed to be non-conformist all the time. Once you start saying “never mind” to the unfairness and suffering around you, you are no more an artist. 

When I pay to the taxi driver, I realize how thin my wallet became in recent days. I threw my ATM cards, I canceled my credit card, I returned my insurance and employee cards, gave the motorbike registration card to its new owner and I no more carry Vietnamese Dong. I only have a few hundred dollars in the wallet and they don’t take much space. The thinning of wallet has also a positive correlation with the number of keys in my key ring. The more I get close to end, the less key I carry. Motorbike key, the key to the drawer in the office, the keys to several locks are all gone. And when I shut the house door last time, I left the key on the table so right now I am carrying no key at all. In my mind, keys resemble two things: status and wealth. The more keys you have the more doors you can open. However, like in many things, there is a limit (think of a utility function). If you are carrying more than a certain number of keys in your pocket, then it might mean you are paranoia, not trusting anyone, always feeling unsafe. Keys and locks always fascinate me. History of locks can be read as history of human minds trying to accumulate wealth and then trying to protect that wealth. The evolution of locks throughout history can be seen as a good example of dialectic struggle between the locksmiths and the skilled thieves. 

Once I enter the airport I see a long queue in front of one counter. Without thinking much, I got in the queue and start waiting. The couple in front of me seems a bit uneasy. They want to move to the other two empty counters so that they will wait less. However, none of the counters has an officer working so none of us knows that which counter will start functioning first. In these kinds of situations, I like to wait where I am and never show greed for “being quickest” because I know that there is no point in gaining a few minutes by having the stress of struggle. No matter where others go, I stay where I am. This might sound a bit “believing in fate” but it has nothing to do with that. I believe that humans are on this earth to collaborate, not to compete. Competition in many cases is wasting time and energy while collaboration makes things possible. At the end, ironically I finish before that couple. Because after they leave the queue, many others also leave. Then suddenly I became the first to be served. I think this was a good exercise of calmness for me before I arrive to the village where everyone and everything move slowly, patiently and sometimes painfully calmly. 

Once I arrive to Bangkok airport, I first arrange my ticket to Khon Kaen and check in for KK flight in the afternoon. After getting rid of the luggage, I first buy a sim card for Thailand. Then I go to the food court to have some Thai food. It is very crowded. I guess it is the lunch time for most people so not only passengers, also the airport personnel are also there. I take a small bowl of tom yam bla with noodles, one bowl of Thai dessert (ruby + sapparot + pumpkin with ice and naam kattiyem). Then I go to have a small cup of cappuccino to get rid of the sleepiness in my head. The coffee makes me wake up a bit but still not very successful. I go to the domestic departures, without wasting any time I go to the gate which will take me to KK. I sit there and rest my eyes till the flight attendants make announcement for the passengers waiting.

Next: Reading Bangkok Post in the airplane, article of Sanitsuda Ekachai on FG movement, arriving Isan, meeting J, shopping for the party and then driving back to village, an accident on the road, slowness of Internet, pictures from history: floppy disks, fat computer screens etc… Tok Jai’s ceremonial welcome, eating Isan food and getting some rest. 

LAOS NOTLARI 1 - 2.5

Günlerim temizlik yapmakla geçiyor. Ofisteki masamı temizledim, evdeki kutuları, çekmeceleri, masaları taradım tek tek. Atılcakları atıyorum, satılcakları satıyorum, kalanları da çantaya koyuyorum. Fakat temizlik eşyalarla bitmiyor. Bilgisayarı da temizlemek gerekiyor. Neredeyse son dört yıldır kullandığım bilgisayardaki kişisel dosyaları silerken pekçok eski resme, şiire, yazıya rastlıyor insan. Kıyıda köşede unutulmuş bir çantadan çıkan eski eşyalar gibi hüzünlendiriyor bu elektronik dosyalar insanı. 

Aşağıdaki yazıyı 2005 yılında, o zamanlar Tayland'da çıkardığım Yaprak dergisinin sekizinci sayısı için yazmışım. Sekizinci sayıyı asla basamadık ama gönderilen yazılar halen bir klasörde duruyorlar. Notların birinci ve ikinci bölümleri tam olarak yazılmış ama üçüncü bölüm nedense yarım kalmış. Sonrasında da yazmamışım. Bu yüzden başlık "Laos Notları 1 - 2.5".  

Noktasına, virgülüne dokunmadan, 7 yıl önceki Ali Rıza'ya selam göndererek yayınlıyorum yazıyı. 

Saygılar,

                                         

 LAOS NOTLARI – 1

           

Zannediyordum ki yataklı kompartımanda gideceğiz! Zannediyordum ki trenin tüm gürültüsüne rağmen sabaha kadar fosur fosur uyuyabileceğiz! Zannediyordum ki trenler otobüslere göre daha dakik ve daha güvenlidirler! Hatta, zannediyordum ki trenlerde servis daha iyidir! Bütün bu zanlarımda yanıldığımı anlamam uzun sürmedi. Akşam dokuzu çeyrek geçe –45 dakika geç geldi- trene bindiğimizde etrafta yatak falan göremeyince sordum eşime yanlış vagona girip girmediğimizi. ‘Hayır’ dedi, ‘doğru vagondayız!’ Biletteki numaraların üzerinde yazdığı iki koltuk bulup oturduk. İçersi buz gibiydi. Dışarda ayakta durunca terliyordum oysa. Klimanın soğuttuğu vagonun camlarına parmaklarınızla yazı yazabilirdiniz dışardan. Koltuklara oturduktan bir kaç dakika sonra tren harekete geçti. Zaten geç gelen trenin daha da gecikmesi en son istediğim şeydi. Soğuktan titreye titreye –üzerimde sadece incecik ketenden bir Tayland gömleği vardı- koltuğa büzüldüm. Çantada getirdiğim Nedim Gürsel’in İzler ve Gölgeler adlı anı kitabı var. Geçen hafta Fatma Özdirek hanım getirmişdi. Sağolsun, Bangkok’a gelirken yarım düzine kitap, bir o kadar da dergi ile gelmiş. Sayesinde Türkçe kitap okumaya tekrar başladım. Nedim Gürsel, gezip gördüğü kentleri –genelde Avrupa ve Rusya kentleri-  hem o kentlerde daha önce yaşamış ya da halen yaşayan yazarların gözüyle hem de kendi gözüyle inceliyordu kitabında. Prag’da Kafka’yı, İstanbul’da Piyer Loti’yi, Petersburg’da Dostoyevsky’yi, Brüksel’de Baudelaire’yi anıyor uzun denemelerinde... Ben nedense kitaba en sondan, İstanbul ve Piyer Loti’den başlıyorum. Aklıma İstanbul’un martıları geliyor. Gri bir gökyüzünde süzülerek uçan beyaz martılar sanırım İstanbul’a ait özlediğim çok şeyden sadece birisi... Çantaya tekrar bakıp not almak için yanıma aldığım defterin boş sayfalarını karıştırıyorum. O ana kadar olanları kısa başlıklar halinde not ediyorum. Sonra kitaba dönüyorum...

Ne zaman bir yolculuğa çıksam, gideceğim yerlerde göreceklerimden çok  öğreneceklerimin telaşı sarar beni. Farklı insanların ve farklı kültürlerin mutlaka dışardan gelen bir yabancıya verecekleri çok şeyler vardır. Kalem ve kağıdın önemi burada. Unutmaya karşı önlem! Fakat asıl düşmanım olan tenbelliğe karşı bir önlem almış değilim. Acaba bu defteri doldurabilecek miyim dört günde? Büyük bir olasılıkla tenbellik tarafım ağır basacak ve defter bir tarafa ben bir tarafa gideceğiz yolculuk boyunca. Onu çantada unutup kendi dünyamda gezineceğim. Geri döndüğümde de gözlerimi kısıp, neler olduğunu anımsamaya çalışarak kısa bir yazı yazacağım ve kendimi tatmin edeceğim. Hiç yazmamış olmaktan iyidir deyip bir de kendimi haklı çıkaracak bahaneler uyduracağım... Gerisi zaten kısır döngü.

Tren harekete geçtikten 10 dakika kadar sonra vagondaki görevli genç insanlara havluyu andıran bir battaniye dağıttı. Ben iki tane aldım ne olur ne olmaz diye. İyiki de iki tane almışım. Biri ile bacaklarımı, diğeri ile gövdemi ve yukarsını kapattım. Yine de üşüyordum.... Benim gibi İstanbul’da doğup büyümüş bir insan bu kadar üşürse bir de hayatlarında soğuk nedir bilmeyen Tayland’lılar ne kadar üşür aklım almadı! İnsanların hiçbirisi soğuktan rahatsız olmuş görünmüyordu. Yanımda uyuyan eşim bile umursamıyordu soğuğu. Ben sesten ve soğuktan rahatsız olduğumu kimseye söyleyemiyordum. Elimdeki kitaba geri döndüm. Piyer Loti’nin İstanbul’unda ya da Raskolnikov’un Sen Petersburg’unda gezinirken üşümemek ayıp olurdu zaten. Oysa tren ne İstanbul’a ne de Sen Petersburg’a gidiyordu. Basbayağı, Tayland’ın Laos sınırındakı kente, Nong Kay’a gidiyorduk. Oradan da tuk tuk ile sınıra, pasaport işlemlerinden sonra da otobüsle Mekong üzerine inşa edilen Tayland-Laos Dostluk köprüsünden geçip, sabah erkenden Laos’un başkenti olan Viencan’a varacaktık.

Vien Can’a İngilizce’de ‘Vientiane’ deniyor ama Taylandlılar ‘Viençan’diyor. Laos’lular da kendi kentlerini ‘Viençan’ diye çağırıyorlar.  Benzer bir fark Kamboçya’da da var! İngilizcesi ‘Cambodia’ olan ülkeye Taylandlılar ‘Kampuçya’ diyorlar. Taylandlıların ‘Kampuçya’sı bizim ‘Kamboçya’ya, İngilizlerin ‘Cambodia’sından daha yakın. Bu yüzden, İngilizlerin ‘Vientiane’ dedikleri kenti ben Taylandlıların verdiği isimle çağırmayı uygun buluyorum. Hem söylemesi daha kolay hem de kentin sahiplerinin verdiği ada daha yakın.

Planlarıma göre sabah altı’da Nong Kay’da olacaktık. Oysa durum hiç de öyle göstermiyordu. Tren zırt pırt duruyor, her durduğu yerde neredeyse yarım saat bekliyordu. Durumu iyimserliğe verip, bu duraklamaların normal olduğunu, zaten bilette yazan ‘varış saatinin’ bu duraklamalar hesaba katılarak yazıldığını düşünmeye kendimi zorluyor, aksini aklıma getirmemeye çalışıyordum. Bütün bunlara rağmen tren hareket etmediği zamanlarda çıkardığı garip bir gürültü vardı ki bazen gürültüyü kafamda yarattığımı düşünüyordum. Vagonda ışıklar açıktı ve benden başka herkes uyuyordu. Gürültü dayanılmazdı! Ben kafamı bir sağa bir sola çeviriyor, açılan yerlerimden giren soğuk hava dalgalarını engellemek için oramı buramı çekiştiriyor, bir türlü gözlerimi kapatıp, herkesin saatler önce dalıp gittiği o mavi beyazlığa ulaşamıyordum. Sabaha kadar uyku ile uyanıklık arasında gidip gelmeyi hayal ederek –zaten yolculuklarda derin bir uykuyu kimse ummaz-  , uyanık bir şekilde bekledim. Sabah olduğunda tren durdu. Ben saate baktım. Saat altı idi. Vardık diye seviniyordum. Yanımda derin bir uykudan uyanmış gibi esneyen eşim Nong Kay’a değil de Udon’a vardığımızı, Nong Kay’a daha çok olduğunu söyledi. Tren kafama düşmüş gibi oldum. Eğer saat 12’den önce Viençan’daki Tayland Elçiliğine ulaşamazsam fazladan bir gün harcamam gerekecekti Laos’da. Benim için sorun Laos’da fazladan gün harcamak değildi. Laos’a gidişimin nedeni vizemi yenilemekti. Bunu iki okul günü, öğrencileri matematik derslerinden mahrum bırakma pahasına yapıyordum. Okulda matematik dersine girecek başka öğretmen olmadığı için Filipinli beden eğitimi koçları girecekti benim derslerime. Sırf öğrencilerin yaramazlıklarını engellemek için yapılan bu işlem beni hiç de tatmin etmiyordu. Düşünsenize bir kere ne yapabilir bir Tekvando öğretmeni Matematik dersinde? Bir an önce vizemi alıp, derslerime ve öğrencilerime dönmek istiyordum. Laos’da göreceklerimin yanımda kâr kalacağı bir gerçekti ama tüm bunlar asıl amacımdan sapmam için bahane teşkil edemezdi.

Udon’da tren değiştirmemiz gerektiğini öğrendik. Zırt pırt duran ve her durduğu yerde bir ileri bir geri gidip, korkunç bir gürültü eşliğinde zorlukla harekete geçen yorgun trenimizden inip başka birine bindik. Tren değiştirirken fırsattan istifade edip, istasyonda satılan mangalda kızartılmış  tavuklardan ve yapışkan pilavdan aldım. İkinci trene bindiğimizde keyfim yerinde idi. Sıcak pirinç lokmaları mideme indikçe içim ısındı. Tek eksiğim somtam salatası idi ama onu göremedim. Hem sabah sabah somtam yersem midemi berbat edebilirdim. İkinci trenin birincisine göre avantajları vardı. Öncelikle kliması yoktu ve pencereleri açılabiliyordu. Durduktan sonra tekrar kalkması için iki km’lik yarıçap içersindeki tüm köylüleri uyandırmak zorunda da kalmıyordu. Camı açtım, bir elimde pilav lokmaları, bir elimde tavuk parçaları, yeşil pirinç tarlaları arasında ilerleyen trenin ritmine kendimi kaptırıp kısa bir uykuya daldım. Neyse ki uyandığımda Nong Kay’a çok az kalmıştı. Trenin camından bakarken, uyumadan önce anımsayabildiğim iki şey vardı. İri inekler ve bir küçük cami. Tayland’ın bu kısmında müslümanların olduğunu hiç tahmin etmezdim. İneğe gelince, İsan taraflarında görmeye alıştığım cılız ineklere hiç benzemiyordu. Aklıma Taksin hükümetinin Tarım Bakanının çiftçilere verdiği  söz geldi. Tarım bakanı çiftçilere bir milyon Avustralya ineği vereceğim demiş. Haberi duyan Avustralya hükümeti bizde o kadar inek yok deyince bakanın foyası ortaya çıktı. Sonra bakan lafı değiştirip, inekten kastının damızlık ineklerin –öküzlerin- spermleri olduğunu söyledi. Gazeteciler de alay ediyorlardı hükümetin politikası ile: ‘İnekler tükenirse kanguru alırız... Mühim olan bir şeyler yapmış olmak değil mi?’  Avustralya’dan Tayland’a hiç inek geldi mi bilmiyorum ama bu gördüğüm inekler Tayland’ın çamurlu pirinç tarlalarında çalışmaktan ve çamur banyosu yapmaktan başka bir iş yapmayan ineklere hiç benzemiyorlardı. Daha çok et ve süt için beslenen ineklere benziyorlardı... Bir de arkalarında koşuşan buzağılar vardı ki bana hemen köyümü hatırlattılar. Yirmi senedir gitmediğim ama bu yaz gitmeyi planladığım köyümü...

Saat dokuz buçukda vardık Nong Kay’a. Hemen bir Tuktuk’a binip köprünün bir başına geldik. Tayland’dan çıkmamız zor olmadı. Pasaportlara gerekli mühürleri vurdurduktan sonra köprüden bizi karşıya geçirecek olan otobüsü beklemeye başladık. Etraf turist kaynıyordu. Bir de Laos’dan günlük vizelerle Tayland’a girmiş Laoslu vatandaşlar vardı durakta. İki otobüs aynı anda gelince önce gelen önce gider deyip öndekine bindik. Arkadaki önce gitti. Önce gelen ne hikmetse 10 dakika geç çıktı yola... Zaten yol dediğim de 2 dakika ya sürüyor ya sürmüyor... Yürüsem deseniz 15 dakika sürer ama yürümeye izin vermezler. Ne de olsa bir ülkeden başka bir ülkeye gidiyorsunuz. Nehrin bu tarafı Tayland, karşı tarafı Laos... Nasıl olmuş da bu nehir tam sınır boyunca kilometrelerce ilerlemiş diye saçma bir soru soruyorum eşime. -Bu soru aslında "petrol istasyonu işletenler nasıl oluyor da şehrin hangi caddesinin hengi noktasında petrol çıkacağını bilip, oraya işletmelerini açıyorlar?" sorusunun bir versiyonudur.- Anlamamış gibi yüzüme bakıyor. Ben de kendi esprime kendim gülüp geçiyorum. Hatta bu espriden yola çıkarak felsefi bie eleştiri bile ortaya konulabileceğini düşünüyorum. Biraz sonra Laos’a vardığımızın ilk kanıtı köprüyü geçer geçmez kendini belli etti. Otobüs köprü biter bitmez şerit değiştirip arabayı yolun sağından kullanmaya başladı. İngiltere’den Fransa’ya gelmiş gibi olduk. Artık Laos’a varmıştık. Saat 10’u yeni geçmişti. Otobüs durdu, herkes indi. Bir an önce vize işlemlerini halledip, en hızlı şekilde Viençan’a, Tayland Elçiliğine ulaşmam gerekiyordu. Oysa bu işler hiç de öyle göründüğü gibi basit olmuyorlardı....

                                                Bir sonraki bölüm: Gassalın elindeki meyyit

                                   

LAOS NOTLARI 2

 Köprüyü geçer geçmez farkına vardığım tek şey otobüsün şerit değiştirmesi değildi. Ufak ufak da olsa yağmur damlaları otobüsün camlarını ıslatmıştı bile. Ne zaman yeni bir ülkeye gitsem beni ilk karşılayan şey yağmur oluyor. İnsan yeni bir mekana giti mi o yeri ıslanma korkusu olmaksızın, üşümeksizin, rahat rahat temaşa etmek ister. Türkiye’den Bangkok’a geldiğim gün Bangkok’a yağmur yağıyordu. Uçakta yağmur haberini öğrenince canım çok sıkılmıştı. Daha sonra Singapur’a gittiğim gün de yağmur yağmıştı. Elimde çanta ile bir arkadaşın çalıştığı alışveriş merkezini ararken sırılsıklam olmuştum. Kamboçya’ya gittiğim gün yağmur yağmamıştı ama gitmeden önce yağan yağmurun yarattığı sellerle boğuşmuştuk yol boyunca. Ayrıca Phenom Phen’e vardığım günün akşamı fırtına çıkmıştı. Benim fırtına dediğime bakmayın! Orada sıradanmış böyle bir yağmur ve ardından gelenler –ya da gidenler!-. Asıl unutamadığım yağmur ise bir yıl çalıştıktan sonra Çang May’dan Bangkok’a taşındığım gün ince ince yağan, sadece elbiselerimi değil, aynı zamanda yüreğimi de ıslatan yağmurdu. Yalnızdım, hem de bütünüyle yalnız... Pazar sabahı Sukhumvit yolunda tek başıma yürüyor, kalacak otel ya da pansiyon arıyordum. Yağmur hafif hafif yağıyor, benim yalnızlığımdan ve çaresizliğimden istifade ediyordu. Bir otel bulup, eşyalarımı odaya attığımda da canımın sıkıntısı gitmemişti. Çünkü yağmur tam bir hafta aralıksız sürmüş, ben Bangkok’da pek de alışık olmadığım gri gökyüzünün altında odamdan çıkıp iş arayacağıma, odamda kalıp Poe’nun karamsar öykülerini okumuştum... Yalnızlık, terkettiğim kentten kalan suçluluk duygusu ve umutsuzluğa bir de günlerce süren kapalı hava eklenince, o kadar bunalmıştım ki basit bir şiir bile yazmıştım o zamanlar Türkiye’de yaşayan –şimdi Amerika’da- bir dostun,  Türkiye’ye dön, kurtul çağrısına yanıt olarak:

Dost

Kutbeddinim,

Apostrofsuz iyelik eklerini hak eden dostum benim...

Yüreği cam gibi kırılgan, gözleri baldan tatlı anlayanım benim,

Ne diyeyim sana bilmem ki!

Yaşıyorum işte burada yalnız, başı bulanık ve içimde bir yığın pasak

Şikayetçi değilimdir yaşıyor olmaktan yıldızlardan ve kendimden uzak

Okudunsa yazıyı sonuna kadar anlamışsındır derdimin ne olduğunu

Mücadele etmek ve kazanmak istiyordur yüreğimin biricik kuşu

Bırak da savaşayım şu dünyanın çirkefiyle bir başıma

Bırak da öğreneyim ayakta durmayı kendi başıma

Henüz iş bulmuş değilim Bangkok’da

Henüz aramaklardayım, yani yoldayım eski tabirle

Bulamazsam oradayım bir ay içinde tasa etme

Gölgeler vadisinde buluşacağız eskisi gibi yeniden

Yürüyeceğiz aşağı doğru İstiklal Caddesinden

Öyle içli şeyler yazma da beni dağidar eyleme n’olur

Bu şehirde duasız kalırsa en büyük balık bile boğulur.

Bana bir şans ver yüzebilmem için büyük denizlerde

Kaybolmak üzereyim derinleşerek kendimde

Gözüm ileriyi görmese bile yine de umutluyum

Toprak, rüzgar, ateş ve su

Suçluyum…

                                                                     16 Mart 2001 / Bangkok / Otel Odası

Vize işlemleri sandığımdan da kısa sürüyor. Kazık yemiş olmanın getirdiği yeniklik duygusunu bile önemsemiyorum. Vize 30 Amerikan Doları ama eğer ücreti Baht olarak ödüyorsanız 1500 Baht ödemeniz gerekiyor. Bu durumda vizenin fiyatı 37.5 dolara geliyor. Ayrıca üzerimde iki resim olduğu ve resimlere Viençan’da gereksinim duyacağımı bildiğim için resim vermiyorum. Bu yüzden 1 dolar (Yine üzerimde Dolar olmadığı için 1.25 Dolar değerinde 50 Baht) daha kesiyorlar. Bir de 10 Baht bozukluk bulamadıkları için para üstü verirken 10 Baht az veriyorlar. Bütün bu kazıkları görmezlikten geliyorum. Koşa koşa sınıra gidiyorum. Kapıdaki görevliye pasaportumdaki mührü gösteriyorum. Caruvan’ı oradaki bir banka oturmuş, beni bekliyor halde buluyorum. Tayland vatandaşları için ne resim gerekiyor ne de para! Sadece ayak bastı parası olarak 10 Baht (0.25 Dolar) alıyorlar. Eşimden 156 kat daha pahalı olduğum için, bunun gururu ile Laos topraklarında yürümeye başlıyorum...

Pek çok diğer Asya ülkesinde olduğu gibi Laos’da da bir yığın taksi ve tuktuk şoförü sınırın ağzında bekliyorlar. Yağmur ise şiddetini arttırarak yağmaya devam ediyor. Yolcu bekleyen ufak bir kamyonet –üstü kapatılmış ve arkasına boylamasına iki oturak konmuş bir eski toplu taşıma aracı- var ama daha ne kadar bekleyeceğini bilmediğimiz için taksiye binmeye karar veriyoruz. Orta yaşlı bir adam Tayca konuşarak nereye gitmek istediğimizi soruyor. Tayland Büyükelçiliğine gideceğimizi söyleyince, hemen ben götüreyim diyor. Yaklaşık 20 kilometrelik yol için 200 Baht’a anlaşıyoruz. Arabasını henüz görmediğimiz için durumdan hoşnutuz. Diğer şoförlerin arasından yürürken herkesin bize bakıp güldüğünü farkettik ama buna bir anlam veremedik. Sonunda arabanın yanına vardığımızda onca şoförün niye alaycı bakışlarla bizi süzdüklerini  anlayabildik.

Bineceğimiz araba en az otuz yaşında, kapıları açılmayan, silecekleri olmayan, nasıl gittiğini bile çözemediğim bir Toyota idi. Tayland’da benim kullandığım araba da Toyota olduğu için midir bilmem, arabaya da şoföre de güvendim. Şoförümüz söylene söylene açtı kapıları. Bu sefer benim tarafımdaki kapı kapanmıyordu. Şoförümüz ‘elinle tut’ dedi, ‘zaten çok uzun sürmez yol.’ Arabanın acayiplikleri saymakla bitmezdi.  Silecekleri olmadığı için yağmurdan bulanıklaşan ön camı pencereden elini uzatarak siliyordu. Kendi kapısı da kapanmadığı için kapının ağzına bir çaput sıkıştırmıştı. Caruvan’ın tarafındaki cam düşmesin diye cam ile kapı arasına tornavida sokmuştu. Ayrıca arabanın dikiz aynası yoktu. Uyduruk bir aynayı –tümsek ayna değil, düz ayna- arabanın sol tarafına yapıştırmış, onunla idare ediyordu. Bütün bu eksikliklere gülüp geçebilirdik eğer araba pürüzsüz gidebilseydi. Oysa daha birkaç kilometre gittikten sonra araba durdu. Şoför acele acele indi arabadan, ön kaputu açtı, bir şeyler yaptı ve tekrar arabaya döndü. Tamam, araba çalışıyordu... O zaman anladım arabanın içindeki gaz kokusunun nereden geldiğini. Şoförümüz her arabadan çıktığında eline bir hortum alıp, bu hortum sayesinde benzin deposundan motora ağzıyla benzin çekip, motorun devir yapmasını sağlıyordu. İçerdeki gaz kokusunun kaynağı ise ikide bir tükürüp ağzını sildiği bez parçaları idi. Ayrıca, arabanın zemini yağlı ve kirli idi. Buna rağmen halen gittiğimiz için mutlu ve umutluyduk. Gülüp geçiyorduk şoförümüzün bizi elçiliğe yetiştirme pahasına yaptıklarına. Oysa araba toplam dört defa durdu elçiliğe varana kadar. Şoför her seferinde elinde kirli hortumuyla çıkıyor, sonra da tüküre tüküre geri dönüyordu. Son sefer durduğunda el freni kendi kendine boşaldı ve araba yokuş aşağı hareket etmeye başladı. Neyse ki yollar boş! Araba gitse sorun değil ama biz içindeyiz! Onun yüreği ağzına geldi, ben ise gülüyordum halimize... Biz arabanın arka koltuğunda oturmuş olanları izlerken, kendimizi ‘gassalın elindeki meyyit’ gibi hissediyorduk. Arabadan insek nereye gideceğimizi bilemiyorduk. Yollarda pek öyle taşıt yoktu. Ayrıca yağmur ciddi bir biçimde bastırmıştı. Bu durumda şoförümüzün ellerinde idik. O kendinden emin bir biçimde bizi saat 12’den önce elçiliğe ulaştıracağını söylüyordu. Bu arada bize bir faydası da oldu: Bizi önce fotokopici dükkanına götürüp, pasaportumu kopye etmemi söyledi. Gerçekten de daha önce yapmadığım bu işlem yüzünden herşey yanabilirdi. Onun sayesinde elçilikte sorun yaşamadım. Sonunda, gaz kokan, kapıları kapanmayan, vitesi her değiştirdiğinde yine duracak diye ödümü koparan bu antik araba bizi elçiliğin kapısının önüne saat 11:30 civarı bıraktı. Şoförüme sözünde durduğu için teşekkür ettim. Oysa fazlasını hak ediyordu. Ekmek parası için bunca zahmete katlanan, ağzı gaz kokan, elleri yağlı, yüzü temiz bu emektar adama saygı duymaktan başka bir şey yapamazdım. Ona parasını verdim. Yine de aklıma geldikçe gülesim geliyor benim ve eşimin arabadaki halimiz. Öyle değil mi? Böyle bir taksi ve böylesine dört dörtlük bir hizmeti başka nerede bulabilirsiniz?

Elçiliğe varınca hemen işlemlerimi halletmek için sıraya giriyorum. Belgelerimi veriyorum. Görevli pasaportumun fotokopisini istiyor. Benden bir önceki adamın yağmurda koşa koşa fotokopiciye gittiğini görünce şoförüme bir defa daha teşekkür ediyorum içimden. Belgeleri eksiksiz olarak teslim edip, Pazartesi öğleden sonra tekrar gelmek üzere elçilikten ayrılıyorum. Tayland’daki cep telefonu şebekesi taksinin içindeyken çalışıyordu ama elçiliğe gelince kayboldu. Laos’da yaşayan dostum Serdar’ı aramak istiyorum ama bir türlü şebekeye ulaşamıyorum. Islanmış ve üşümüş bir halde bulduğumuz ilk otele gidip sıcak suyla duş alıncaya kadar her ikimiz için de hayat duruyor. Otel, asansörü olmayan, beş ya da altı katlı, Tayland'dan çok Hindistan'ı hatırlatan yapısıyla, karanlık bir yer. Daha girişte yeterli ışık olmadığı için insanın içine olur olmaz duygular bırakıyor. Duş alıp, üzerimizi değiştirdikten sonra resepsiyona inip, otelin telefonunu kullanarak Serdar’ı tekrar arıyorum. Sonunda telefonda konuşabiliyoruz. O da bizi almaya elçiliğe gitmiş ama bulamamış. Yağmur yağdığı için de çaresiz benim telefonumu bekliyormuş. Ona oteli tarif ediyorum. Daha doğrusu otel görevlilerine tarif ettiriyorum. O gelene kadar da otelin lobisindeki yaşlı bir İngilizle kısa bir muhabbet ediyorum. Adam İngiltere’de emekli olunca Tayland’a taşınmış. İsan taraflarında köylü bir kadınla evlenmiş. İngiltereden aldığı emekli maaşı ile hem kendisini hem de köylü karısını gül gibi geçindiriyormuş. Laos’a da süresi biten vizesini yenilemek için gelmiş. Gençliğinde Türkiye’ye gitmişmiş... Antalya’yı, Efes’i anımsayabiliyor... Daha sonra benim işimden, yaşadığım kentten, eşimden konuşuyoruz. Caruvan da bir ara gelip yaşlı dostumuza merhaba diyor. Serdar otelin kapısının önünde belirdiğinde yaşlı adamla olan muhabbetimiz yarıda kalıyor. Serdarla kucaklaşıp hasret gideriyoruz. Uzun bir günün başladığının ilk izleri yavaş yavaş zihnimde beliriyor.

                              Bir sonraki bölüm: Yağmur, yağmur ve yine yağmur...                                        

Serdarla birlikte Cuma namazı kılmaya gidiyoruz. Viençan’da toplam iki tane cami varmış. Cemaatin hemen hepsi Hindistan göçmeni. Bir kısmı da Pol Pot zamanında Kamboçya’dan kaçıp gelmişler. Camide namazdan sonra bisküvi türünden yiyecekler dağıtıyorlar. Eski bir geleneğin –Cuma’dan sonra topluca yemek yemek-  modern ve pratik hali olsa gerek. Ananaslı bisküvilerden bir kaç tane alıp camiden çıkıyoruz. Caminin olduğu yer asfalt değil, yerler hafif çamurlu. Aklıma küçüklüğümde gittiğim Baltalimanı camisi geliyor. Su birikintilerine basmadan, hoplaya zıplaya sokağın başına varıyoruz. Orada Serdar bir Tuk tuk çeviriyor.

Biz tuk tuka bindikten az sonra iki tane genç kız biniyor. Kızlar tuktukun uç kısmına oturuyorlar. O sırada yağmurdan dolayı sızdıran tavandan dökülen damlalar beni ıslatıyor. Damlalardan kaçayım derken daha çok ıslanıyorum. En sonunda bacaklarımı açıp, damlaların dizlerimin arasından tuk tukun zeminine ulaşmalarını sağlıyorum. Bu arada iki genç kızın bana bakıp güldüklerini fark ediyorum. Asya’da ne zaman bir ülkeye gitsem –hatta ne zaman yeni bir sınıfa ders anlatsam- muhatap olduğum insanlar beni İngiliz komedi oyuncusu Mr. Bean’a benzetiyorlar. Sanırım bu iki kız da aynı noktaya takılmışlardı. Burnuma bakıp gülüyorlar, aralarında fısıldaşıyorlar, kıkırdaşıp duruyorlardı. Ben ise nasıl tepki göstereceğimi bilemeden Serdar ile konuşmaya çalışıyordum. Serdar onlarla Laos’ca konuştu. Vietnam’lıymışlar. Bana bakıp gülmelerinin nedeni de tahmin ettiğim gibi burnum imiş. Kızlarla konuşup burnumun sahip olduğum tek maharet olmadığını anlatmak istiyorum ama dillerini bilmiyorum. Hem anlatsam ne olacak! Bulmuşlar eğlencelerini, bırak da eğlensinler! Ayrıca kızcağızların bakıp bakıp gülmekten durdukları yok. Bu halde ineceğimiz yere varıncaya kadar gidiyoruz. Tuk tuktan inerken el sallıyorum. Onlar halen gülüyorlar.

 Tekrar otele döndüğümüzde Serdar otelden çıkmamız, onun evinde misafir olmamız için ısrar ediyor. Caruvan’ı zorla ikna edip   –Taylandlıların genel özelliklerinden birisidir. Bir yere gidince dostta, akrabada kalmazlar bizim gibi. Otelleri, yalnızlığı, bireyselliği tercih ederler... Oysa bir dostun sıcak ikliminde bulunmak, sıcak muhabbetler etmek, birlikte bir şeyler yapabilmek azımsanacak şeyler değildir bizim kültürümüzde... – otele bir gecelik ücretin yarısını ödeyip Serdar’ın ve Engin’in birlikte kaldıkları büyük eve gidiyoruz...