8. Bölüm: Derenin Kıyısında

 İyi ki getirmişim bu kalın battaniyeyi yanımda. Ne kadar da soğuk oluyormuş geceleri böyle. Dün gece babamın evinde uyurken soğuğu hiç hissetmemiştim oysa. Fadime’nin fırın gibi ısı yayan tonton vücudundan olsa gerek, başka ne olacak! İçinde soba taşıyan bir ejder gibidir Fadime, her nefesiyle ailenin başka bir ferdini ısıtır, hayata döndürür, ona sadece sevildiğini değil aynı zamanda korunduğunu hissettirir. Ama bu gece başka, bu gece ne Fadime var, ne Elena ne de ondan öncekiler… Yumurta deliğe dayandı Ahmet Efendi, geri dönüşü olmayan yola girdin artık. Bundan sonrası hep karanlık, vıcık vıcık bir çamur yığını ve iğrenç bir çürük kokusu… Şu silahı şuraya koyayım da gözüm takılmasın ikide bir. Cepte de taşınmıyor baş belası şey, ne ağırmış deyyus. Filmlerde tüy gibi hafif görünüyor oysa, hoş filmlerde her şey olduğundan ya daha hafif ya da daha ağır gösterilir. Geniş zamana yayılınca hafifleyen ağırlıkları dar zamanlara sıkıştırınca mecburen yoğunlaştırıyorlar demek! Neyse, boş işler bunlar, boş laflar, Burhan’la son zamanlarda çok vakit geçirdiğimden olsa gerek dilim de değişti. Velette şeytan tüyü var. Gittiği yolu tasvip etmedikçe ondan hasbel kader kaptıklarım benimle daha çabuk bütünleşiyorlar. İnsan sevmediğinden, ilgi duymadığından, sırtını döndüğünden daha çok şey öğreniyor hayat hakkında. Ne tuhaf değil mi? Ah bu yaman çelişkiler, ah bu bitmeyen dersler. İşin sonuna geldim hâlâ nelerle uğraşıyor zihnim. Bir de bu soğuk olmasa, o zaman böyle daireler çizip aynı çukurun içinde debelenmek yerine güneşe doğru tırmanabileceğim belki.  

 Yalnızlık üşütüyor beni en çok, yolun sonuna gelmiş olma duygusu, artık kimsenin sana yardım demeyeceği düşüncesine tüm kalbimle inanmış olmak. Düşen bir uçaktaysan eğer ha dünyanın en zengin iş adamı olmuşsun ha en çulsuz dilencisi… Fark eden bir şey olmaz. Kimse yardım edemez sana, korkunç ve amansız bir yalnızlığın içindesindir; o anda yiyen, içen, sıçan, osuran, uyuyan, esneyen, hapşıran, öksüren bir insan olursun tekrar. Anadan üryan çırılçıplak bir varlıksındır artık, etrafındaki dalkavukların üzerine giydirdiği tüm o giysilerden sıyrılmış, doğduğun günün gerçekçiliğiyle Hakk’a yürümeye başlamışsındır. Bu kadarını ben bile şu kıt aklımla, şu ortaokuldan sonrasını görmemiş beynimle çözebiliyorum. Ölümü anlamak için ne Sadık gibi hayvan kesmek ne de Selim gibi mürekkep yalamak gerekiyor! Hele Derya gibi sabah akşam mağdur edebiyatı okumak da yetmiyor ölümün gerçeğini anlamaya. Ama soğuk başka, ete batırılan toplu iğne gibi dikkatimi dağıtıyor, aklımı dumura uğratıyor, adam gibi düşünmemi engelliyor.

Sıtmaya tutulmuş çocuk gibi zangır zangır titredim gecenin başında. Bir de bu zifiri karanlık! Kendi elimi ayağımı bile göremiyordum ilk geldiğimde. Neyse ki ay duruyor tepemde; başımı okşar, eğilir öper arada, dost olur bana bu ıssız kuytulukta. Onun ışığıyla idare ettim uzun süre, sonra ateş yakmak geldi aklıma. Ateş şart ısınmak için, battaniye falan da idare etmiyor bir vakitten sonra. Yaktığım ateşin ışığa faydası da oldu tabii ama ay gibi değil o, bir parlıyor ve sonrasında hemen sönüyor, sürekli beslemek gerekiyor şıllığı, işin yok oturduğun yerden kalk ateşe odun at. Etrafta kurun odun çok ama odun toplamak için ateşin yanından uzaklaşınca yine üşüyorum, hemen geri dönüyorum kızıl alevlerin başına. Nazlı bir metres gibi mübarek, çekiyor kendisine ve bırakmıyor, yörüngesine mahkûm ediyor seni. Azıcık yüzüne bakmayınca, azıcık ilgilenmeyince de hemen “Beni unuttun mu?” tavırları. Hepsi mi böyle bunların? Baştan razılar metres olmaya, ikinci kadın olmaya, görünmez bir hayalet gibi gerilerde takılmaya ama bir süre sonra hepsi yoldan çıkıyor. Bir kıskanmalar, bir içerlemeler, bir kaprisler, sonsuza kadar ikinci kalacağım kaygısı… Sanarsın dünyanın en güzel ve zeki kadını, ben de ülkeler fethetmiş imparatorum, ona güzel ve zengin bir şehrin valiliğini bağışlayacağım. İskender miyim ben, Sezar mıyım? Don Kişot muyum? Cesaretlerini toplayabilenler de hemen tehditler savurmaya başlıyorlar. “Evini basarım”, “Karının, çocuklarının önünde seni rezil ederim.”, “Karın boşanma davası açtığında mahkemede aleyhine şahitlik yaparım…” Ne sonu var tehditlerin ne de bir ayarı. “İnternete çıplak fotoğraflarını koyarım.” diyenlerle bile rastladım. Çaresizlik, özgüvensizlik, hepsinden önemlisi miyopluk bunları mustarip eden maraz. Ben mi dedim sana evli adamla takıl diye? Çekici ve yakışıklı olsam neyse, o da yok bende! Paradan başka bir şey yok –hoş, artık para da yok ya, neyse!-, sende de paradan başka her şey var. İyi ya işte, keyfini çıkar, neden kesiyorsun altın yumurtlayan tavuğu. Nedir yani bütün bu nazlar, kaprisler? Bedava becermiyoruz ya! İstediğini fazlasını veriyoruz. Ama yooook, o acındırma kartı masaya bırakılacak, “Ben seni beğendim de seninle oldum, yoksa her paralı erkeğe bakmıyorum.” ayakları. Duygusallığa oynamalar, kırılgan kadınlık rolleri. Madem sevmeyecektin neden beraber oldun benimle gibi saçma sapan, neresinden tutsan elinde kalacak sorular. 

*** Devamı yayımlanacak romanda

7. Bölüm: Ahlatın Düşüşü

 

          

Yattığımdan beri dört dönüyorum yatakta. Genelde sağ omzumun üzerine yatar yatmaz uyuyan ben, bu gece nedense bir türlü dalamadım uykuya. Defalarca gözüm aldı, defalarca uyandım, uyanır uyanmaz nerede olduğumu sordum kendime her seferinde. Bal’la Süt’ü aradı gözlerim karanlıkta ama nafile! Yüzüstü uyumayı denedim, karnım ağrıdı. Sol omzum üzerine yattım, göğsüm sıkıştı. Ne yaptımsa bulamadım hem vücudumu hem de zihnimi rahat ettirecek bir pozisyon. Çamura saplandığı için patinaj yapan lastik gibi döndüm boyuna bir türlü ısınmayan çarşafın üzerinde. Bir ara Ayşegül’ü de uyandıracağım diye endişelendim, kalkıp diğer odada yatayım dedim ama üşendim. En sonunda uyuma ısrarından vazgeçtim. Sırt üstü yatıp tavanı izleme başladım. Babamın evinde geceleri soğuk olur diyordum ama burası çok daha kötüymüş. Yaz ayında altında yattığımız yorgana bak! Kışın ne yapıyordu dedelerimiz acaba? Bu ev gündüzleri doğru dürüst ışık almıyor, ondan herhalde. Isınmıyor bir türlü. Bir de duvarlardan tüyler ürpertici bir çıyan gibi sızan bu ağır nem, insanın içine terk edilmişlik duygusu pompalayan bu iğrenç rutubet, çürüyen tahtalardan yükselen küf ve mantar kokusu…

Gözlerim hâlâ tavanda, uzun süre karanlıkta aynı noktaya bakınca hareketsiz cisimlerin birbirleriyle oynaşmaya başladıklarını fark ediyor insan, başka zamanlarda umurumuzda bile olmayan eşyalar girift bir bulmacanın parçalarına dönüşüyorlar, her şey başka bir şeye benziyor, başka bir şeye dönüşüyor, gelişiyor, tekâmül ediyor. Kirişleri birbirine bağlayan halatlar bin başlı bir yılan gibi uzatmışlar uçlarını mesela; tavandan sarkan lamba göğe doğru yükselen bir zembile, duvardaki koyu lekeler vahşi bir cinayetten arta kalan izlere, pencereden sızıp odanın karşı köşesinde sonlanan zayıf ay ışığı hedefi 12’den vuran bir oka dönüşüyor. Sonra bunlar birbirleriyle etkileşmeye, alt alta üst üste boğuşmaya, bitmeyen bir savaşın içinde çarpışmaya başlıyorlar. Yorgun olduğu halde bir türlü uyuyamayan ben ise yarı hayranlık yarı korku içerisinde bir yandan karanlığın içinden türlü şekillere bürünerek çıkan bu cisimlerin ölümsüz kavgalarını izlerken bir yandan da yarınki cenaze namazında imamın soracağı “Merhumu nasıl bilirdiniz?” sorusuna cemaatin ne yanıt vereceğini düşünüyorum. Malum, babam aksi bir adamdı. Kendisinden ve biricik oğlu Ahmet’ten başka kimseyi düşünmediğini söylesem herhalde koca köyde tek bir kişi çıkıp itiraz etmez. İstanbul’dan getirdiğim akrabaların da çok farklı düşündüğünü sanmıyorum. “Ucuza bilet bulduk, köye gider kalırız birkaç hafta.” demiştir kimisi. Off baba ya! Nasıl bir hayat yaşadın, nasıl bir miras bıraktın çocuklarına! Para da para, mülk de mülk, mal da mal; ömrünü av peşinde geçirdin, bir kere oturup avladıklarının tadına bakamadan bastın gittin. Ne çocukların nasiplendi senin inatçı ve hırslı tavırlarından ne de torunların. Anam bile senin cimriliğin yüzünden çabucak eriyip gitti. Az yalvarmadı sana üç beş kuruş için. Kendisi için değil de çocukları için isteyince bile vermedin, sakladın paraları, akla hayale gelmeyecek deliklere soktun. İşte gör şimdi parayı, aha böyle yatarsın gasılhanede. O deliğe şimdi sen girersin. Kazandıkların da büyük oğlunun kasasında tembel tembel yatar. Yatar mı yatmaz mı bilmiyoruz ya! Kara delik gibi çekti Ahmet Abimin işleri sendeki tüm birikimleri. Beton oldu, ev oldu, villa oldu, kayboldu gitti hepsi…

Telefona gelen mesajla dikkatim dağılıyor. 

* Devamı yayımlanacak romanda. 24 saatliğne metin sayfada duruyor, vakit dolunca ilk iki paragraftan sonraki kısmı siliyorum. 

6. Bölüm: Ipıslak

O nasıl rüyaydı öyle ya! Neredeyse altıma edecektim korkudan. Belki de ettim! Bu kadar ıslaklık neyle izah edilir başka! Terden sırtım yapış yapış olmuş, yorganın altından çıkınca gecenin ayazı nasıl da ısırdı tenimi. Şule ayak tarafıma yatmış ama zor seçiliyor kafası karanlıkta. Kıvır kıvır saçları yastığın üzerine yayılmış kıllı bir örümcek gibi ürkünç. Yavaş yavaş alışıyor gözlerim karanlığa.  Perdeler kapalı ama köşelerden bir şekilde yolunu bulup sızıyor gecenin ılık şerbeti odanın içine, bu da bana yetiyor eşyaları ya da onların üzerine konan ışık huzmesini algılamam için. Karşıki çekyatta oğlanlar var, sarhoş olup sızmışlar sanki, kolu bacağı kırık bir kukla gibiler. Dün akşam geç vakitte yıldızları izlemiştim, bir ton da çay içtim, iki defa tuvalete kalktım bu yüzden. Zavallı Şule de uyandı benim hışırtılarıma. Neyse ki uykusu ağır, gözünü bile açma gereği duymadan kaldığı yerden devam edebiliyor. Ya ben! Her tuvaletten sonra ayrı işkence, kafamda unutulması gereken binlerce anı, uğraş dur, daracık yatağın sınırlarına söverek. Yine de böylesi detaylı bir rüya fırsatını bulup beni korkutmayı becerdi, üzerine bunca ter de döktüm. Kalktım, sırtıma bir hırka geçirip hole geçtim. Musluktan bardağa su doldurup diktim kafama. Soğuk su cayır cayır yanan boğazımdan geçerken nasıl da yumuşak, nasıl da sinsi! Lıkır lıkır içiyoruz köyün kireçli sularını ama hadi hayırlısı bakalım, dün biraz karnım ağrımıştı. Çaydandır demişti Sadık Abim, çayın suyundandır demek istiyor aslında. Başsağlığına gelen yaşlı komşulardan biri –köşeye bırakıp unutunca eski bir buzdolabı gibi sabaha kadar homurdanan doksanlık teyzelerden- “Buranın suyundandır yavrum. Böyük şehrin suyuna alışmışsığız siz, garın ağrısı da yapar hötürek de!” diye guruldamıştı. Ne adını biliyorum kadının ne de sanını! Köyün yukarı kısmındanmış, annesi babamın annesiyle emişik miymiş ne! Hötürek lafını da annem vefat ettiğinden beri ilk defa duymuş oldum böylece. İstanbul’da kimse kullanmaz bu kelimeyi. Çocuklar cırcır olur, büyükler ishal!

Hırkamın önünü sıkıca ilikledim. Tam evin önüne geçip biraz hava alacaktım, Ahmet Abimin yattığı odaya bir bakayım dedim. Kapı kıyışık bırakılmış, ilk gece kapatmıştı oysa. Kafamı uzattım içeriye doğru meraklı bir kedi gibi. Bir tek yengemin kafasını gördüm. Emin olmak için biraz daha yanaştım, eşiğin üzerinden geçip ses çıkarmamaya özen göstererek odanın içine girdim. Yatağın başucunda dikildim. Yoktu! Aynı sessiz adımlarla çıktım dışarıya. Holün ay ışığı alan tek köşesine gidip biraz düşündüm. Demek gece geç vakitte de gelmedi abim. Ben de her tuvalete gidişimde bir şeylere çarpacağım da adamı uyandıracağım -yengemin aksine abimin uykusu çok hafiftir, üst kattakiler yere kalem düşürse uyanır hemen!-  diye o kadar endişelenmiştim! Boşunaymış onca hafakan! Peki, nerede bu adam? Kahvaltıdan sonra çıktı, işlerim var halledip döneceğim dediydi. Çıkarken de eklemişti, “Çocuklara da yapacak iş ver. Akşama kadar sağda solda pineklemesinler.” Nereye gitti acaba! Cenazeyle ilgili yapılacak pek bir şey kalmadı. Yemekleri, içeceği, arabaları, mezar kazıcılarını, namazı kıldıracak imam efendiyi falan hep ayarladık. İlçeye gittiyse orada bir otelde kalmış olabilir. Babasının küp gibi evi dururken köyde başkasının evinde kalmaz herhalde. Gerçi belli olmaz onun işi, para onda, güç onda, kahvaltı masasında bile tıpkı oğulları gibi gözünü ayırmadı telefonundan. Boyuna birilerine mesaj yazıp durdu. Kendi kendine gülümsedi, kendi kendine küfretti… Sonra da basıp gitti. Sadık Abime sorduydum, o da bilmiyorum demişti. Telefonlarına da yanıt vermiyor, nasıl işse artık! Neyse, çıkar gelir elbette. Koca adam, peşinden koşacak değilim ya! Hem karısı var, o merak etmiyor, ben mi merak edeceğim?!

Dış kapıyı açtım, gıcırdayarak selamladı beni kapının menteşesi. Dün Süleyman’a demiştim, yağ koy azıcık diye ama dinlemedi beni. Ayçiçek yağı olmaz hala, makine yağı koymak lazım dedi. İşten kaçmak için bahanesi hazır hemen. Bal gibi de olur ayçiçek yağı, ben daha önce yaptım İstanbul’daki evimde, çok güzel oldu. Ellerinden telefonu düşürmüyorlar ki bir işe hakkıyla girişebilsinler. Denesinler, yanılsınlar, bir daha denesinler, işi nihayetine vardırana kadar dünyaya sırtlarını dönsünler… Benim kızlarım böyle olmayacak ama, olmamaları için elimden geleni yapacağım, yapıyorum da. Odaklanamamayı seviyor insan, odaklanmayı engelleyen şeylere tutkuyla bağlanıyor, dikkatini dağıtan her şeyi bağrına basıp kendisini ona âşık ediyor. Bu çağın en büyük düşmanı, en sessiz katili, görünmez bir yılan gibi aramızda gezinen en sessiz avcısı bu telefonlar. İnsanın en temel içgüdülerine; yalnız kalma korkusuna, can sıkıntısına, beğenilme arzusuna yanıt veriyorlar. Bu zaaflara göre tasarlanıp sunuluyorlar. Bir çeşit virüs gibiler, cansız gibi görünüyorlar ama yuvalanacakları bir ortam bulduklarında canlıdan farksızlar, çoğalmak ve yayılmak için insanların bedenlerine muhtaçlar. Bir girdiler mi de tavşan gibi ürüyorlar, içine girdikleri bedeni zayıflatana, onu kof bir kütüğe çevirene kadar devam ediyorlar saldırgan tavırlarını.  Boşuna mı akıllı telefon deniyor bunlara, çünkü girdikleri akılları fethediyorlar, onun yerini alıyorlar. Truva Atından bir farkları yok, içeriden saldırıyorlar, kale elden gittikten sonra da durumun vahametini fark etsen ne olacak fark etmesen ne! Zayıf iradelilerin, özgüveni düşüklerin, kendini beğenmişlerin peşinde koşuyorlar en çok. Bir kere buldular mı sızacak bir zihin, hemen dalıveriyorlar içeriye, kapı altından giren soğuk gibi azar azar ama istikrarlı bir çizgiyle; dalar dalmaz da salıveriyorlar zehirlerini. O zehir bir kere zerk oldu mu da çabucak zombiye dönüştürüyor kurbanını. Kendinden başka bir şey göremeyen, etrafına duyarsız, gözünün önünde akıp giden hayattan zevk alamayan, beğenildiği için soluk alıp veren, beğenilmediği zaman boğulayazan bir zombiye! İflah olması, kendine gelmesi, eskisi gibi ellerinin içinde kıpırdayan işe odaklanabilmesi, hayatın içine tekrar dâhil olabilmesi için çelik gibi bir iradesi olması gerekiyor. Kimin kimi kullandığı bile belli değil bu anlamsız yarışta. Dünyaya yayılmak için telefonlar mı insanları kullanıyorlar yoksa hayatlarını kolaylaştırmak için insanlar mı telefonları? Telefonların cansız olduğunu iddia edebilir miyiz? Enerji tüketiyorlar, enerji ve hareket ihtiyaçlarını karşılamak için taşıyıcı olarak kullandıkları insanları sömürüyorlar, birbirleriyle iletişim kuruyorlar, doğuyorlar, çoğalıyorlar, hastalanıyorlar ve ölüyorlar. Ne farkları var bizlerden? Yoksa onlar mı daha canlı biz mi? Var mı bu sorunun yanıtı, yok! Çünkü evrendeki canlı cansız her şeyin varoluş serüveni döngüsel olmak zorunda, var olan her şey eninde sonunda kuyruğunu ısırmaya, yani kendi sonunu hazırlamaya mahkûm.

Devamı yayımlanacak romanda. (Bölümler bir hafta boyunca sayfada kalıyor. sonrasında metnin büyük bir kısmı siliniyor.)

7. Bölüm: Masumiyetin Kıyısında

X Years in China (0 & 1)

                                  

                                   

                                                                                           Introduction

We all had our own valid reasons to be here, the reasons coming from our tumultuous past or from the history of failures. The personal wounds are well-hidden under our thick skins. The wounds that either we were ashamed of having them at first place or we were afraid of being labeled as pretentious pricks whenever we show them to others. Everybody has them, in fact, we are aware of the fact that the first lesson we learn from our mothers is one should not trust those who have never been wounded. We are all icebergs, that is it, big or small 90% hidden, 10% on the surface, glittering like precious diamonds, on the shoulders of those dark waters! Perhaps, we all knew that pain is the most subjective feeling in the realm of all other humanly experiences. They are incommensurable, incommunicable, and in most cases inevitable. However, we -a bunch of expats in Changzhou- were more like a group of survivors, each one of us is holding unwounded part of another’s body so that we will neither cause pain to the ones who offer help nor we will end up falling into an indefinitely deep spiraling void. It did not matter who kicked our stomach before we ended up here, who made us vomit blood on the sidewalk or who spitted on us. What mattered was we were in this self-proclaimed island, feeling free from the prying and judging eyes of the past and ready for a re-start, regardless of the fact that this also could be a short run for some of us and soon those who failed here will look for another salvation elsewhere. It is the endless cycle of history, the destiny of men and women who never understood that if the pendulum makes them happy by swinging from left to right, it will soon make them sad by swinging back. Our primitive minds, the ones that the evolution mistakenly developed to prepare its own suicide, can never accept the fact that the dream of the perpetual motion is nothing more than a high level of perpetual stupidity. The golden rule of life, a legacy of Cavafy, is simple and scary: if you fucked up before, you would fuck up again. If you are lucky, in this second time people can tolerate you so they will let you have a soft descend. Do not think you have changed, became a better person, or found the right place for yourself. If the seed is infected, the soil cannot help it no matter how fertile the land could be. Nothing ever changes since the beginning of time. Even time, the coolest illusion of the human mind never ceases to deceive its own creator! Then what can we expect from the feeble hearts of the losers? Change? Dream of a change? Story of a change? This book is about the illusions, the futile attempts of breathing under the water, the mirror which never shows the truth but gains value with the things it can hide...

Ohh, I hear you, my friend. Your lips curl, your face turns into a cynical form, your eyes roll like a pair of dice rolling indefinitely on a backgammon board. You want to say you are different, there is nothing you are running away from. You might be right or you might be away from admitting the facts, facing the reality of life. If you are running toward something, you must be running away from another thing. Every new beginning is a closure with the past and life is not possible without closures. We need to run away from certain things so we can feel alive, we can feel the change, we can be proud of ourselves for a simple fact of leaving things behind, completely forgetting them and not feeling nostalgic once in a while little details of daily encounters remind us of them. In this sense, running away is a virtue, a kind of privilege that many ordinary minds cannot achieve, cannot even dream of.

How did all start? Your China adventures! How did you end up here by a little prod of mere chances and how did you later justify that China is the right place for you to live 10 years of your life? Kublai Khan asked the same question to Marco Polo[1]: Do you only travel to the past? If you are a writer, there is no safer shores than the past for you. Because only the past has a complete meaning, a complete map that admits the defeat in the fight for fairness. The present is still developing so it is incomplete and insecure, the future did not happen yet, so it is ambiguous and scary. Only the past has complete stories that have new plots and details each time you narrate it again, to a new audience, on a different day. It is raining outside, so you should perhaps start your story on a rainy day. It is hot and humid, why can’t you imagine a nice cool day to make your reader more comfortable.

Ohh no, I must add one more thing. This won’t be a writing of chronology -What am I? A historian?-, it will be something between stream of consciousness and magical realism. The author of these lines will follow your steps; your daily routine will be his source of inspiration. The objects you touch, the air you smell, the flowers that you killed by negligence, the stray cats that you feed, the homeless man who thanks you twenty times for a bowl of noodles, the e-bike that lies on the sidewalk like a wounded gazelle... Take a long piece of thread, put it in your hand and squeeze it as hard as possible. That ball of thread is what you will be reading in these pages. If you want, you can entangle it and sequence of events in certain orders, the order which will satisfy you. In the end, memories do not follow the rules of the present. They are random dots in the vast hollowness of mind. The wise person understands that taming the wildness will be unfair to its natural beauty. Leave it as it is, let it guide you through in the dark forest of the past, or all possible pasts... As Nabokov[2] puts it nicely: I should allow only my heart to have imagination; and for the rest rely on memory, that long drawn sunset of one's personal truth.   

Let’s start, it is a long journey...

 

1.       1. AMAN DA AMAN![3]

You pull the curtain; the entire city stretches outright at the tip of your feet. On the 27th floor of a large hotel in the city center, you enjoy watching the flicker of the lights coming from the sea of the buildings, disappearing in the dark sky only to reappear again from another nearby source. It is like watching the beginning of rain on the surface of a tranquil lake, each drop creates a small circle and soon the circles intersect, interfere, and interact with each other. Every drop is responsible for a small act, but the final picture is a modern art piece of chaos and insanity. There are large red Chinese letters everywhere; cars, people, and noise are galore. You read the few available English words and try to make sense of the things around you. Here is a bank, here is another hotel, that one is an insurance company, this one is selling house appliances... The ocean has millions of waves, millions of meanings, most of them are not open to you yet. You turn your face to the room.  The large room smiles at you with a mischievous smirk. There is a weird feeling in the middle of your chest that you cannot remove no matter how much your rational mind insists. The same question rings the suspicion bells in your head again: What did I do to deserve a room like this? Did I come to the right place? I am only a teacher. Why did they arrange such a large and luxurious room for me? A small room with a single bed would be more than sufficient.  Perhaps, some weird breakfast like frog legs, fish stomach, or chicken feet that you would never touch. You were ready for the worst, but this? A room with a jacuzzi?

There seems to be no mistake because the right girl came to the airport and picked you. She was carrying your name on an A3 paper, she knew your flight number, she even knew your passport information, so the room was booked and paid for in your name before you arrived. You asked her name once both of you got in a taxi. “My name is Amanda,” she said with a smooth English. “I will take you to the hotel and make sure you have a good rest.” You watched the city through the window. The roads seem comfortable, there are elevated roads everywhere and there is almost no traffic. This last one might be due to your late arrival time but still, you enjoy the ride. No bumps, no traffic lights, no congestion! The car runs like a sledge on the snow, but the ride is still long. The airport must be extremely far from the city you kept telling yourself.

“Thank you, Amanda!” you speak with a timid voice. You somehow do not feel tired after 11 hours-long flight. Perhaps it is the novelty of Shanghai, the city of 25 million people, one of the two cities comes to mind whenever someone talks about China. The excitement of arriving at a new place, the expectation of seeing the unseen, standing at the edge of a cliff before jumping off with a parachute! Fatigue will sit on your shoulders after you see enough and decide that this is another mega-city, not so different from others if you are only a tourist. “And tomorrow morning, I will meet you at the lobby at 9 am. We will take a taxi to the train station. You have a train at 10 am. I will walk with you until you get in the train. You must have your breakfast before 9 am and be ready to leave. The hotel is quite near the train station. So, one hour is enough to catch your train. When you arrive in Changzhou,...” You listen to her like the old Japanese tourists listen to their tour guide, with curiosity, impatience, and silence. She speaks like she is reading a text from a piece of paper, a well-prepared lesson. Maybe because she did this to every new teacher arriving in the city or maybe because this is the way she always speaks; you could not decide. In the end, she is the first Chinese person you are speaking with while you are in China. There are more than 1.3 billion more people out there. How do they speak? How do they smile? How do they eat? You know that they do not really look like each other but can you also be sure that they don’t talk like each other?  

“No, there was no mistake!” you convince yourself in the end. This must be the company policy. They treat the teachers with respect, with the dignity that the teachers deserve. You are bewildered because this never happened to you before. You feel like that you are that fat, short, old man but somehow the young hot girl at the other corner of the bar cannot take her eyes from you. This is why something in you is unbalanced, looking for a more reasonable explanation. In situations like this, your mother would be saying “Alışmamış götte don durmaz.”[4] You laugh at these words as they sound funny, especially when your mother says it with a burst of loud laughter. The expectations of the teachers must be high then. But what can they ask for? All you will do is to teach Mathematics, to make sure your students learn Calculus and get good scores in the exams. You sit on the corner of the large bed. It bends down a bit with your weight. You took your shoes and socks off, preparing yourself for a long warm shower. Then maybe some reading until you fall in sleep... You suddenly feel the fatigue on your shoulders, it spreads towards your arms and chest like heat traveling on metal pipes. After the shower, you do nothing except trying to connect to the internet. It does not work so you give up. In the middle of the pile of unnecessary pillows, bedsheets and blankets; you slide into the realm of sleep like diving into the warm waters of the Mediterranean Sea.

 

The first half of the night passes like long-lasting painful toothache. You wake up several times, try to connect to the hotel’s internet, after each failure you get back to the bed with swears. After countless attempts, you finally can connect to the internet, but the VPN does not seem working. At about 3 am in the morning, you manage to send messages to your wife and your brothers. Short and direct to the point as you are worried that it will disconnect again. “I arrived in Shanghai, in the hotel room now, everything is ok. I will give you more detail once I get to the city I will be working.” Then another sleep, this time deep and beautiful, like a flawless mathematical proof.  

 

In the morning, you wake up right before the alarm goes off. An ancient habit of yours, proving yourself that your internal clock can beat any external clock that works independently from you. A quick shower, shabby summer clothes -a pair of black shorts and a navy-blue t-shirt, a cheap baseball cap, slippers on the feet…-, no need to shave, it is summer anyway… You know you are in East Asia now and this is the part of the world where you feel the most comfortable. Being among Asian people makes you feel relaxed, less stressed, and less anxious. Being and looking different makes you indifferent to the stares of the people around you. All those social etiquettes that you must follow at home are peeled off from your skin and here you are closest to what you really want to look like. Simple, oblivious, absent-minded, and free!

 

Breakfast is a lot more colorful than you have expected, the majority are Asian dishes but there is a section with simple Western choices. The only fear you have is accidentally eating pork but there are a lot of vegetarian options, so you avoid the meat entirely. This saves you from wasting time in struggles of communication. Coffee, egg, bread, cheese, cherry jam, butter, tomatoes, and cucumbers… It is like being at home again, the only missing thing is the seagulls of the Bosphorus. You take a copy of China Daily News from the counter and sit at a corner, slowly devouring your food while reading the news about the achievements of China. New railway lines, new dams, and bridges, happy old people with their grandchildren, young people are content with what is being offered to them… You feel bored, all the articles are about the same thing and all the approaches are from the same angle. It is like a cheap novel! Good is good, bad is bad and there is nothing in between, no transition from one to the other…

You check the time, it is 8:40. Amanda will come at 9:00 so you still have some time to kill. Suddenly you realize that you don’t have any Chinese money on you, and you might need money during your trip, especially after separating from Amanda at the train station. You see an automatic exchange machine at the lobby, so you want to give it a try. It starts easy with language selection, ID information, scanning the passport etc… But near the end, right before you put 100 USD banknote in the claws of the machine and receive the equivalent amount of RMB, the machine gives an error and does not let you go any further. You cancel the operation a few times and start from the beginning. It always ends in the same way, right before giving you what you need, things get back to the beginning. The myth of Sisyphus is oscillating in your head like a tense string of a violin, you hear the voice of Camus saying, “Torture isn’t pushing the rock, it’s pushing the rock toward a destination.” You are about to give up! The voice keeps its intensity with different words, with different tones, “You should not push that button, instead try the red one on the right. The one looks like…” You turn back and see a familiar face. “Ohh, Amanda! I didn’t know you were here!” She smiles, the morning sun shines on her pink cheek. She stares at you like you are doing something that you are not supposed to do. “Let me help you. It actually is an amazingly simple process.” She takes the passport from your hand and goes to the machine. Beep, beep, beeeeeep, beep… “How much do you want to exchange?”, “100 USD”, “Ok, please give me the money. I mean the note.” Buzzz, beep, beep, chir chir chir… “Here you are, it gave you 610 RMB”. You take the money from her and put it in your pocket. “Thank you very much. I wouldn’t be able to do it without your help.” She smiles again, “Never mind, it is a simple thing.” She walks to the reception and you follow her. “Are we leaving now? It is almost 9 o’clock”. She does not seem listening to you. “Amanda, are we leaving now? I have the key card for the room.” At that moment you feel a hand on your shoulder. A soft gentle hand, tapping your shoulder to gain your attention. You turn back and see Amanda again. “What the fuck!” comes out of your mouth involuntarily. “Hi Ali, I am sorry I am a bit late. Because of my stupid brother, I missed the bus and needed to wait 15 minutes extra for the next one.” You feel millions of ants walking on your legs, they are coming up, soon they will take over your face too. Who is this girl? Real Amanda? So, who was the first one, the one at the reception now? You took a deep breath, roll the whole movie in your head again, figure out what went wrong, and quickly explain to her what exactly happened in the last five minutes. While listening to you, she points at the fake Amanda and asks you if she is the one. You confirm. She looks astonished, her natural smile turns into a forced grin. “Ha ha, we don’t even look like each other.” she chirps like a bird, but you sense the hidden meaning in her words, “What a stupid, what a naïve, what a gullible man are you? If you behave like this, someone -a man or a woman- will take advantage of your absent mind sooner or later. This is China, you should never show weakness to the strangers…” You don’t respond, just laugh with her, laugh at your own silliness, laugh at your easygoing character.  At the reception, you talk to fake Amanda, try to explain her the entire misunderstanding but she seems indifferent to your apologies. “It is ok, you needed help and I helped you. I didn’t hear you called me Amanda anyway.” Real Amanda watches you when you talk to her copy. She checks her figure, her hair, her makeup… At that moment, the first time ever, you realize that they look completely different. You bite your upper lip to control your shame, you bow your head and fix your eyes on the black dots on the floor. You want the time passes so fast and this will be over soon. You want to be alone, walking on the sidewalks, getting wet in the rain or sitting on your seat in the train… Once the check out is complete, Amanda shows you the gate. Both of you say nothing until the taxi arrives. You, not knowing women very well, presume that Amanda has nothing more to say. It is over for both of you, no need to make a big fuss about it, no need to remember the bitterness again in this beautiful summer morning. However, it does not take long for you to realize that you are completely wrong.  After getting into the taxi, she opens her mouth and does not stop grumbling until you arrive at the train station. “How can you confuse her with me? She is short, I am tall. She is fat, I am thin. Her hair is straight and touching her shoulders; look at my hair, it is long and a bit curly… They are not even the same color! And, and, and she never claimed to be Amanda. You call her Amanda and she did not call your name. Don’t you think it is a bit suspicious? You need to keep your eyes open in China, trust no one! What if she takes your money and runs away? What if she …”

To be continued...

2.       

---

[1] Italo Calvino, Invisible Cities, …

[2] V. Nabokov, Speak Memory, …

[3] In Turkish, when you see something surprising or extraordinary, you say “Aman da aman!” to express your astonishment. It is sometimes used in a sarcastic tone.

[4] Turkish proverb: If the ass is not used to it, the underwear won’t stay on.

ÇETİN CEVİZ

                                                               

               

                                                                                 Gospodinov’a...

Üniversitede okurken Çetin adında, doğduğu gün de dahil olmak üzere yaşamış olduğu tüm deneyimleri en ince ayrıntısına kadar anımsayabildiğini iddia eden bir arkadaşımız vardı. Sınav haftalarının sonunda takıldığımız o salaş birahanede -Kirli sarı bir boyayla kapısının üstüne büyük harflerle DEMPEREST yazılmıştı öğrenciler tarafından. Altına da küçük harflerle “sarhoşlar giremez, ayıklar çıkamaz.”- art arda sıraladığı anılarıyla bizi hem şaşırtır hem de yorgun zihinlerimizi insan belleği üzerine kaçınılmaz sorularla başbaşa bırakırdı. Öyle ya, annemin rahminden yola çıkıp, hayatımda ilk defa ışıkla karşı karşıya kaldığım ânı az önce yaşamışım gibi anımsıyorum diyen bir insana nasıl inanabilirsin ki! Anlatırdı gerçi; doğduğu odadaki sarı papatyaların üzerine konan minik arıyı, annesinin yorgun ve terli göz kapaklarını, babasının şaşkın şaşkın sağa sola sırıtan ablak yüzünü, hemşirelerin zoraki sevincini... İki yaşındayken benekli bir plastik topa basıp düştüğünü ve başını sehpanın kenarına çarptığını, üç yaşındayken babaannesinin sırtında yedi kilometrelik karlı köy yolunu gidişini, dört yaşında bahçede odun kesen dedesini izlerken baltanın ucundan sıçrayan L biçiminde bir çıra parçasının alnına çarpışını -daha sonra ateş yakmak için kullanmışlardı bu çırayı-, beş yaşındayken evin önünde bulduğu yeşil benzin bidonunu büyüklerin içtiği kokakola zannedip kafaya dikişini ve ardından birkaç gün boyunca verdiği her nefeste etrafa araba eksozu gibi bir koku saldığını, altı yaşında sınıf arkadaşlarından bir yıl erken okula yazılırken müdür beyin yanaklarını sıkıp canını acıtmasını, yedi yaşında sınıfın en güzel kızı olan Hilal’in onun sırasına çizdiği gül resmindeki yedi yaprağı... Renkleri, yüzleri, rüzgârın sinek kanadı gibi salladığı yaprakları, birbirinin içine giren gölgelerin su birikintisindeki minik dalgalar gibi birleşip ayrışmalarını, yaz güneşinin kirpiklerin ucunda yarattığı gölgeli kıvrımları, sakin göl akşamlarını süsleyen yakamozların ezeli danslarını ve daha pek çok ayrıntıyı öyle güzel bir şekilde ifade ediyordu ki biz sıradan gençler çoğu zaman onun anlattıklarının kendi deneyimleri olup olmadığı sorunsalına kafamızı pek takmıyorduk. Bunun iki temel nedeni vardı. Ucuz biranın midemizi şişirip ve aklımızı dumura uğrattığı o dumanlı gençlik akşamlarında, hep aynı karı-kız ya da futbol muhabbetlerinin etrafında dolanan aşktan mahrum ruhlarımıza serpilen bu serin -ve farklı-  sular bizleri bir hayli eğlendiriyordu. İkinci neden ise biraz daha teknik, biraz daha kolaycı. Çetin, anlattığı anıları uydurmuş olsa bile bizlerin bunu kanıtlamamız imkânsızdı. Belki annesinden, babasından, kendisinden yedi yaş büyük olan ablasından öğrenmişti çocukluğuna dair pek çok olayı. Sonrasında da biraz ayrıntı ekleyip, güzel bir dille bize sunuyordu. Kaybedeni yoktu bu oyunun, hem o hikâyelerini dinleyecek birilerini bulduğu için mutlu oluyordu hem de biz birbirinden ilginç eski anıları birkaç saat önce yaşanmış gibi heyecanla ve ilgiyle dinlerken mest oluyorduk. Kuşkularımız vardı belki ama bu kuşkuları asla birbirimize açmazdık. Ağza alınmayan bir aile sırrı gibi kaldılar yıllarca kafamızdaki bu soru işaretleri; ağza alınmadıkça da kurudular, ufalandılar ve unutuldular. 

* * * 

Öykünün tamamını bir edebiyat sayfasına gönderdim. Yayımlanırsa, buraya ağbağını koyarım. Yayımlanmazsa, onlara gönderdiğim son halini burada yayımlarım.

aa

Yayımlandı: https://www.edebiyathaber.net/oyku-cetin-ceviz-ali-riza-arican/

Open Magazine - April Issue

Suzhou'da yayımlanan Open Dergisinin Nisan sayısında hakkımda çıkan yazı :) 

Diary of a Return

Of all returns, returning to the routine is the hardest... 

Feb 19th 2020, Chaiyapum

I bought my flight ticket to Changzhou for this Friday. This time I will go. My first and second tickets were wasted but I don’t want to waste one more ticket. Money is not the issue as the tickets are quite cheap (about 700 RMB for one way) but I don’t like staying in limbo for a long time, it affects my productivity. Any uncertainty ahead of me makes me anxious, keeps me sleepless and prevents me from concentrating on real work. Besides, W rented an apartment for herself and moved already. I need to get back to my routine life, the one which has no surprises, no question marks, no unnecessary stress.

Today I called my father. He sent a message earlier, saying “Your mother is worried about you.” He is 75 years old but he still cannot say “I am worried about you.” So, I called them back, turned on the video as well so they can see me in the garden with Tuck and her parents. A big show to calm my mother’s tumultuous heart. I will not tell them I am going to China this Friday. It would be unfair to my mother. It is like I will never be able to tell my mom that I am an atheist. As a son, I am responsible for making or keeping my parents happy. Truth hardly makes parents happy so it is better to hide my return from them for a while. Besides, throughout my life, all the good things I have done are the things I have done without telling them or without asking for their permission. Families exist to worry about their children, they feel the fear with the worst-case scenarios all the time. If the sons and daughters always worry about what their parents would be thinking about them, no great historical figure we would be seeing now. I am not saying that I am a courageous person but I know the situation in China is not dangerous as well. 1.3 billion people live in China and 75,000 of them are infected by a virus. So? And most of these people are living in or somehow related to Wuhan area. Then as a teacher who teaches statistical significance to his students for the last 14 years, I should know more than others that the chance of getting infected by the virus is extremely low provided that one takes the necessary precautions like wearing a mask outside, staying away from people showing symptoms and not touching things/people unless it is necessary.  

 Tomorrow I will take some more photos around the village and after I return to China, I will share them one by one on Facebook so my father won’t be suspicious of my silence. I need to warn a few friends as well so that they will not comment under the photos like “Aren’t you in China now? Why are you sharing photos of Thailand?” This part should be easily manageable. In the end, I don’t have many friends who could make that kind of comments. Then there is the part of the travel itself. I somehow worry about it. Not that I worry about catching the virus, -The probability of catching coronavirus if you are not in Wuhan is lower than dying in a traffic accident and even if I catch the virus, it is quite likely that I will survive.- I worry about not being able to complete the journey and reach home on time. I feel like there will be so many checkpoints, so many hurdles before my destination… What if they stop me because I cleared my throat loudly or I had a short cough when I face the cold air of CZ airport? What if they want to keep me in quarantine for 14 days? All I want is to go home, play with the cats, sleep long hours and write whenever I have a chance. This village proved itself that it is not very suitable for writing, at least not for this vacation time. So many things to worry about, my mind is never at ease here. I need my routine, my simple lifestyle in which I feel uneasy when I don’t write. This place is too comfortable for me, I don’t feel guilty at all when I do not produce any good work. Imagine a place where when you want to eat mangoes, you just take the long bamboo stick behind the tree and fetch a good yellow one from the high branches. Keep it in the fridge for one hour and then eat! Sounds like heaven, right? The comfort is a bad thing for a writer, very bad. I need to get back to my routine life in which I have a fixed time interval for writing. Otherwise, why am I living? Isn’t it pointless enough to waste this earth’s precious oxygen for teaching math, running along the lake or making love? I know the answer, I always know…

Feb 20^th 2020, Chaiyapum

I packed my things. More than half is food. It looks like I am going to a place where there is a scarcity of food and cleaning supplies. Yeah, I am going to the land of famine! The luggage is full, the backpack will carry my new computer and a few books. Then I have a small bag for my passport and phone. I hope there will be no flight delay and there will be no other problems. I will safely and timely arrive home, start my 14-days self-quarantine.

The more I think about the self-quarantine concept the more I accept the deal. Now I feel like it is something I have to do, a kind of moral imperative or duty that a citizen has to complete for his/her country. I have no intention of finding an easy way of it, no intention of avoiding it. Quite the opposite, I sometimes find myself making plans in my head about how I should be spending my time, how I should be dividing my day between cats, work, cleaning, cooking, reading and writing. Even if there is no restriction of movement, I am not very keen on moving anyway. I had many weekends in which I did not leave home for a second. However, those days were free choices. When there is a restriction beyond my free will, when someone else puts the boundaries or the barbed wires around my existence; things may not be the same anymore. This reminds me of the third story of my unpublished collection “A Morning in September”.  The story is titled “Signs and Symbols”, same as Nabokov’s famous story but it does not have a relationship with that piece.

To move, one needs to get excited; to get excited, one needs to have boundaries. Freedom, unlike many others think, is not the absence of the boundaries. It is to be aware of your boundaries and when necessary having the ability to jump over them. Yes, freedom is to be aware, of the boundaries, of the boundlessness and everything exists in between them.

I am certainly aware of the fact that nothing beautiful comes out from the absolute freedom. One needs to restrict himself/herself to achieve valuable things. Even life, the highest achievement of the natural world, starts with creating its own shell. Know your limits, know both outsides and insides of your limits, know when and how you can push those limits, know why good things require patience and patience means adding one brick a day on that amorphous wall. I have been lazy for almost two months. It is time to return my ordinary life and start being productive again. If barbed wires, shackles to the table and hidden keys are going to make me work harder and force me to do the things that I am supposed to do, then I am happy to be confined within the boundaries of a small apartment and take a deep dive into the waters which I have been avoiding for a long time. One cannot have both width and depth at the same time. Vacation is time for going wide, time for discovering what is out there. When it is over, one should go as deep as possible to compensate for the loss accrued during the time of vacation.

Feb 21^st 2020, Bangkok

I am at the airport now. Almost everyone is wearing masks. At gate 3, I expected many more Chinese travelers but it seems they are not here yet. Will they come? It is too early to say. There are other flights before the Changzhou flight so people here may not be going to China at all.

I have stomachache since last night, I went to the toilet three times already. I hate having stomach problems during the flights -Who doesn’t? -. It is not only physically challenging; it is also mentally tiring. What if I have to use the restroom during the flight? What if my temperature rises or I show signs of sickness? Then my dream of returning home this evening will be shattered. They will take me to the quarantine -so-called designated hospitals- and I won’t be able to sleep on my own bed tonight.

Other than my personal issues, I don’t see any negative scene at the airport. Since everybody is wearing masks, it is a kind of an interesting experience to look at people’s masks -quality, shape, color etc- and imagine things about the personalities of the people wearing them. I saw a few people with double masks and a few were using expensive-looking masks, like the ones people would be using during nuclear wars. And those who do not wear masks are the ones defying all the fear. They are either ignorant or careless! I am wearing a simple one. I will need to change it when I arrive in Changzhou.

Normally I like walking at the airports, spend the remaining local currencies in my pocket for snacks and small presents. Besides, it is a good exercise before getting into a small tube where you are forced to sit for many hours, bend your knees and suffer. This time I don’t move. A small practice of immobility for the coming days? Or just the bad stomach? I read Durrell’s Justine a bit, a short story from Behçet Çelik and a few news articles... Time flies. It is almost 12 o’clock, no flight delay and here we are, boarding on time. Next time when I turn on this computer I will be home, Boncuk will be sleeping next to me, Fındık will be complaining about something and Pamuk will be playing with the paper balls.

February 22^nd 2020, Changzhou

I am at home now. Sitting at the dining table and writing these lines. Yesterday, almost everything went very smooth so without a major problem I reached home. To give the entire picture of it, I should go with chronological order. It is gonna be a long piece but right now the time is the most abundant thing I have. Then why don’t I use it for something I like.

About 11:30, they started calling us. At that time, I finally realized that the airplane will be half-empty. The queue was very short and many of the seats in the waiting area were unoccupied. At the counter where they check the tickets, there were two ladies measuring passenger’s body temperature and write the number on the ticket. My number is 35.5. Isn’t it quite low? I thought I would be about 36-36.5. Then we took the bus to the airplane. I suddenly realized how hot outside was and I am still wearing the jersey that I put on in the morning. When we climbed the stairs to the airplane, our temperatures have been checked again. The Chinese boy right before me -his long hair was closing his forehead so the lady asked him to move his hair away so she can point the gun-looking a medical device to his head- They checked him twice and then told him to wait aside. While he was waiting -he might have been very scared- I passed the checkpoint and proceeded toward my seat. 32 F, at the back of the airplane. “Damn it!” I say to myself. “I checked in so early, why did they give me a seat at the back.” Grumpy and frustrated, I walk along the aisle but when I see my seat, I realize how lucky I am. The check-in lady had put me at the emergency exit door so there is no seat right in front of me. A lot of space for my legs! Another good thing is the seat next to me is empty. So, I can put my bag there… On top of these two, later on, I realized that one of the hostesses has a seat next to the emergency exit. Still far from me. During the takeoff, she sits and smiles at me. Knowing that I am one of the three foreigners in the airplane -there is a young western couple-, she asks me if I work in China. I answer yes. Then we have a short conversation in half English half Thai. Why am I here? I came to visit my wife’s parents. Where? Chaiyapum… Ohh, I am from Chaiyapum too. Which district? Ban Thaen. Ohh, I am from Pu Kio… Wow, I was in Pu Kio a few days ago…  How lovely, how divine! If God wants to make you happy, He first makes you lose your camel and then helps you find it. After takeoff, she left and did not come back until the landing time. This time we don’t talk. Once the airplane stopped moving, we had to wait in the aircraft for a while. I thought the health officers would be coming inside and measuring everybody’s temperature. Nope, nothing happened! We just waited! A young Chinese man came near her and asked for her phone number. She kept telling the man she does not speak Chinese well and he does not speak English at all. Plus, she told him that she does not use WeChat. But the man kept insisting, using his phone to translate what he wanted to tell her. She looked at me a few times with complaining eyes! “What the hell is wrong with this man?” I do feel her complaint because I know men, I know how stupid men could be when they start daydreaming about things that they should not daydream! They are shortsighted. They don’t think the long-term side of a relationship. Once the testosterone starts controlling the brain, that beautiful organ that builds cities, introduces laws, develops science etc., evaporates; leaving an organ whose existence and presence are inversely related to the quality of a civilization…  So, I spoke to her in Thai and advised her to give him a wrong number. He will be happy for a few days until he realizes that the number isn’t yours. She did what I told her, and the man left. I also left at that time, saw neither of them again.

March 4^th, 2020 - Changzhou

What happened? Why didn’t I write for the last 10 days? I have no idea! One thing I know is every day I thought about writing and every day I went to bed without writing a word -I carried the shameful feeling to the bed with me, that feeling of incompleteness-. However, I could not sit and write. Maybe because of the work, grading math papers on the screen, the never-ending house chores, having meetings after meetings at the same table on which I eat meals, drink coffee, teach math, grade papers and sometimes watch movies or reading news. Anyway, today I bought my dinner from a nearby restaurant so that I can have some time to write. Besides, I took a 1-hour nap in the afternoon, so I don’t feel so tired now. Before writing about my last 10 days -it will be short anyway-, I should first finish the story of my return.

At the airport, they first made us pass a thermal camera checkpoint (That thing must have a special name!). After that, one by one they checked our temperatures. All went fine. There was a middle-aged officer who noticed me right before I enter the immigration queue and asked to see my passport. I showed him my passport. Without opening the cover, he told me to wait at the corner. I did what he said assuming they do this to all foreigners. Maybe because foreigners will have a different line or will have to be asked more questions (on top of our self-declared health form). But no, it didn’t take long for me to realize that I am the only one who had been asked to wait. The other foreign couple passed me and got in the queue without a single question. Then it finally hit my head. It is the same shit happening. My Turkish passport is the reason behind this uncomfortable situation again. I got used to it and normally I don’t object to anything they say as long as they let me in at the end. In the past, they checked my luggage, they put a soldier with a rifle next to me, they took my phone and returned it to me after 5 minutes… I am ready for all these but probably not today, not in a day when I am willingly returning to a country which is the center of a recent outbreak, not on a day I am doing it because I respect my students, I value education and I think that learning mathematics is one of the most important features that make us different from other living organisms.  I got angry, how the hell they think that I will be returning to China with a fake passport in terrible times like this? When another officer -I know him from the last time- came and asked me where I work, I tried to calm myself. I spoke gently and answered his questions. I work at … school, for the last 6 years, almost 7 years. No, I don’t have any evidence to prove it. You can see my bank cards, my health insurance card. Look, it has the school’s name here. You can call my boss. Use my phone! What? You want to see my luggage, go and see it! You don’t let me go there anyway. Photo? What photo? So, the visas given by your own institutions in Changzhou city are not enough evidence to prove that I work in this city for the last seven years but a photo on my own phone will be! What kind of idiot do you think I am? I showed him my photo with the school director. Then I did not stop, raising my voice more and more. I showed him my photo with the mayor! Nope, he does not know the mayor. I showed him the news article mentioning I received Changzhou Honorary Citizenship Award.  It is in Chinese! He can read it. When he saw it, he took a photo of my phone’s screen. Then I showed him a photo of my citizenship award. He took a photo of the screen again. But now I am officially angry! I am shouting and saying things like “When will you learn how to register names of the Turkish people who keep entering from this airport? When will you learn how to do your job properly?” He answers me saying “We are just doing our job.” Then I raise my voice even more.  “No, you are not doing your job. If you do your job properly, you would have had a list of the people whom you have already checked once.  You would have a list of the Turkish people who officially got their work permit through the immigration office in Zhonglou district. How difficult is it to get a list? I bet it won’t be very long, maybe 30 names, not more than 50.” Then he started to apologize and showed me the queue. But I could not control myself anymore. I kept talking… I said “I don’t need an apology; I need to be treated like other foreigners. I have been serving this country for the last 7 years, educating the young minds of this country, helping them go to good universities, trying to teach them morals and manners, writing about your people and introducing the real China to the outside world. As a result, all I got is being treated like a terrorist. Other foreigners, most do nothing other than working, drinking and traveling can pass the immigration without being asked a single question. But once you see my passport you treat me like I am a criminal. I am tired, do you understand? I am tired of your laziness, the way you don’t do your job properly, the way you don’t think about the dignity of the people who serve to your country…” I probably said more things, some very loudly, some quietly. The officer did not understand much English anyway. Many of the other officers there were staring at me without saying a word. Nobody knew what was going on. I was a clown in the middle of the stage and pouring my anger to amuse the audience. That is probably how I looked like from a distance. Even the young officer who spoke a few English words did not care what I was saying. He was just smiling like he did something wrong and smile will undo it. He did not even know the word “mayor” so what could I expect from him? I walked slowly, passed the immigration and then went outside. Once outside, I calmed down a bit although I was still talking to myself.

The airport was unusually quiet and there was no one in the taxi line. I got on the first taxi and told the driver my address. The road was empty too. However, the traffic lights were still functioning. We could not go very fast. I got off the taxi on Zhao Ke Fang street, went to Lawson supermarket first to buy beer and some snacks before entering the building. At the entrance of the building, the guards -one of them knows me well- stopped me. I told them where I come from, but they asked more questions. I had to call G so that he could explain to them my situation. After the conversation, they checked my temperature and then let me in. About 7 pm on February 22^nd, I was home. The cats were not very welcome to me on the first night. They behaved like “Why did you come back? We got used to aunty W!” Only Boncuk, my first cat, the one who loves me the most, stood behind me a few times that evening. Whenever I wanted to pet her, her soft fur slipped away under my hands. I think she was trying to say “I sent you to buy cat food five weeks ago, where the hell have you been? And where the hell is the cat food?”

---

 -To be continued with my observations on Changzhou in the last 10 days.- 

Corona Virüsü Salgını Üzerine Notlar

Çin hükümeti salgını kontrol altına almak için olağanüstü bir çaba sarfediyor. Çin halkı da bu çabaya destek veriyor. Herhangi bir taşkınlık, isyan veya yasadışı bir olay yok. Salgının başlangıç yeri olarak kabul edilen Wuhan ve civarındaki birkaç şehir dışında, Çin'in kalan kesimlerindeki yerleşim yerlerinde gündelik hayat cüz'i seyahat kısıtlamalarına ve sıkı sağlık kontrollerine rağmen olağan şekilde devam ediyor. Marketlerde gıda, su, temizlik malzemesi gibi ürünlerde genel anlamda bir kıtlık yok. Hastalığın (Kolaylıkla zatürreye dönüşebilen bir grip virüsü) insandan insana bulaşıcılık seviyesi yüksek olduğu için doğal olarak halkta panik var ama sağlık uzmanları, doktorlar ve hemşireler insanüstü bir çabayla hem bu paniği hem de hastalığın kendisini yenmek için gece gündüz çalışıyorlar. Böyle zor bir zamanda, hastalığa yakalanmış ya da bir şekilde karantinaya alınmış masum insanlara en büyük iyiliği asılsız haberleri yaymayarak, kaynağı belirsiz videoları/fotoğrafları dikkate almayarak ve virüs konusunda etrafınızdakileri doğru şekilde bilgilendirerek yapabilirsiniz. 

Changzhoulu (Çancolu) bir arkadaşım şehirde tespit edilen corona virüsü vakalarının ayrıntılarını sosyal medyada paylaşıyor. Bilgiler valiliğin resmi sayfalarından alınıyor, sanırım o da bu bilgileri İngilizceye çeviriyor ve yayımlıyor. Tabii ki hastaların kimliklerini değil, hangi gün hangi saatte hangi otobüse bindiklerini, metroda hangi istasyonda indiklerini, saat kaçta hangi süpermarketten alışveriş yaptıklarını, hangi taksiye ya da otobüse bindiklerini vb bilgileri geçiyor ki o güzergâh üzerinde bu hasta (taşıyıcı) ile karşılaşmış olanlar kendilerine dikkat etsinler, gerekiyorsa doktora görünsünler. Peki tüm bu bilgiyi nereden alıyor? Onun yanıtı da Big Data denilen, kimi zaman bizlere öcü olarak tanıtılan kimi zaman da pek çok değerli teknolojik uygulamayı bizlere bedavaya (verilerimizle ödüyoruz) getirdiği için kendisine müteşekkir olduğumuz bulutsu muamma. Çin gibi mobil uygulamaların en ileri seviyede kullanıldığı bir ülkede attığınız her adımdan devletin ya da devletin kolaylıkla sözünü geçirdiği özel teknoloji firmalarının haberi oluyor. Çünkü taksiyi (ya da Uber'in muadili olan Didi'yi) telefondaki uygulamadan çağırıyorsunuz, süpermarkette (hatta seyyar satıcıda bile) ücreti telefondaki mobil ödeme sistemiyle (wechat veya alipay) yapıyorsunuz. Ulaşım için kullandığınız kart (telefonla da binilebiliyor) adınıza kayıtlı dolayısıyla metroda, otobüste, trende nereye gittiğiniz her zaman kayıt altında, yemek siparişini Meituan denilen uygulamayla yapıyorsunuz dolayısıyla saat kaçta hangi kuryeyle konuştuğunuz biliniyor. Kısacası Big Data böylesi bir salgın döneminde halk sağlığı için kullanılabiliyor. Tabii ki aynı Big Data başka zamanlarda bireylerin özgürlüklerini kısıtlamak ya da aykırı fikirleri olan bir bireyi kırmızı ışıkta (yüz tarayıcılar var kavşaklarda) geçtiği için hapse atmak için de kullanılabilir. Ayrı bir konu olduğu için şimdilik değinmeyeyim.

Görünen o ki son otuz yılda ortaya çıkan salgınların çoğunu anlamak için insanların kendisi dışındaki hayvanlarla kurduğu çarpık ilişkiye bakmamız şart. Meseleyi sadece yabani hayvan ticaretiyle izah etmek isteyenler kuş gribi, domuz gribi gibi salgınları göz ardı ediyorlar. İşe dini açıdan bakıp "Siz de Allah'ın yeme dediğini yemeyin." diyenler ise hem kuş gribini hem de MERS salgınının develerden insanlara geçtiğini unutuyorlar. Sekiz milyarlık insan nüfusunu beslemek için her gün yüz milyonlarca hayvan kesiliyor. Bu hayvanlar, endüstrinin giderlerini düşük tutmak amacıyla en ucuz koşullarda, bazen bir kafeste bazen kafalarından başka bir yerlerini oynatmalarına izin vermeyen cenderelerin kıskacında, kimi zaman güneş ışığını bir kere bile görmeden ömürlerini geçiriyorlar ve zamanları gelince mezbahalarda acı içerisinde son nefeslerini veriyorlar. Öyle hijyeni sağlamakla olmuyor iş çünkü hangi hayvandaki hangi virüsün ne zaman mutasyon geçirip insandan insana geçecek şekle bürüneceğine siz değil, birbirine doğal olmayan bir şekilde yanyana yetiştirilen milyonlarca hayvanın rastgele karşılaşmaları karar veriyor. Sonuçta bütün bu çiftlik hayvanları mutsuz bir ömür geçirip yine mutsuz bir şekilde ölüyorlar. Bütün bu acı ve ıstırap insanın koşullandırılmış lezzet arayışının (et yemezsem ölürüm!) ve kurulu düzendeki kâr güdüsünün bir sonucundan başka bir şey değil aslında. Bilinçli bir canlı olarak, eğer samimi bir niyetle istersek hayvan dostlarımızın bu acı dolu sesine kulak verebilir ve bu ıstırabı sonlandırabiliriz. Evet, günlük faaliyetler için gereken proteinler bitkilerde (baklagillerde mesela) fazlasıyla var. Vitamin, karbonhidrat, kalsiyum, mineral falan desen zaten bunların asıl kaynağı bitkiler. Bir düşünün, bir günde ne kadar proteine ihtiyacınız var? Taş mı taşıyorsunuz inşaata, ekin mi ekiyorsunuz güneşin altında, bacaklarınız kalınlığında kol kasları gerektiren kapı bekçiliği mi yapıyorsunuz? Ne olur sanki, etten gelecek lezzetten ve proteinden feragat edip milyarlarca hayvanı acıdan ve ıstıraptan uzak tutsak? Fena olmaz mı? En azından vicdanımız temiz kalmış olur. Araştırmalar (gözlemler) hayvan eti yememekle daha uzun ve sağlıklı yaşamak arasında pozitif bir ilişki olduğunu da gösteriyor, yani sanılanın tam aksine et yememek sizi daha iyi hissettiriyor, ortalamada daha uzun yaşamanızla ilişkilendirilebiliyor (neden oluyor demiyorum çünkü kapsamlı bir bilimsel deney yok ortada, korelasyon var ama nedensellik için gerekli kanıt yok). Hem kısa erimde hem de uzun erimde kazançlı çıkabilirsiniz... Bir deneyin derim, birkaç haftalığına. Özlerseniz geri dönersiniz sucuklu salamlı günlerinize. Kaybedecek bir şeyiniz yok ne de olsa. 

Şu konuda hemfikir olabiliriz. Çin hükümeti, yani ÇKP ve onun kontrolü altındaki tüm sivil ve askeri birimler, şu anda devam eden virüs salgınını idare etme konusunda müthiş bir iş çıkarıyor. Doktorlar, hemşireler, inşaat işçileri, bekçiler, muhtarlar ve gönüllüler; hepsi devam etmekte olan salgını durdurmak için gece gündüz demeden çalışıyorlar. Maske dağıtımının karneye bağlanması, gıda fiyatlarının çabucak stabilize edilmesi, altmış milyonluk bir nüfusu ev hapsine mahkum ederken bunun lojistiğinin ihmal edilmemesi, cenazelerin hijyenik yöntemlerle kaldırılması, hastalık belirtisi gösterenlerin Büyük Veri kullanılarak titizlikle belirlenmesi ve durumu kesinleşenlerin karantinaya alınması ve benzeri yüzlerce zor işin çabucak rayına oturması kolay bir görev değildir. Bu salgın başka bir ülkede olsaydı büyük bir olasılıkla halk isyan eder, yağma ve talanı durdurmak için silahlı güçler devreye girmek zorunda kalırdı. Kocaman bir hastanenin on günde inşa edilmesi ve evlerinde sıkılan milyonlarca insanın film izler gibi inşaatı izlemesi, hatta sözde de olsa denetleme görevi üstlenerek bir işe yaradıklarını hissetmeleri ("People need to be needed" demişti bir öykü kahramanım yıllar önce.) azımsanacak bir örgüt gücü ve sistem iradesi değildir. Fakat, bütün bu güzellikleri takdir ediyor oluşumuz şu soruyu sormamızı engellememeli. Gerçek gelişmişlik ve uygarlık zorunluluktan dolayı on günde hastane inşa etmek midir yoksa on günde hastane inşa etmeye gereksinim bırakmayacak, geçmişten ders almayı bilen temiz/bilinçli bir toplum yaratmak mıdır? SARS virüsünün de canlı hayvan pazarından insanlara bulaştığını bilen yetkililerin on yıl boyunca bu pazarlara ciddi anlamda bir müdahalede bulunmamış olması kriz zamanındaki örgütlenme gücünü övdüğümüz partinin eleştirilmesini gerektiren bir durum değil midir? Ya da salgının ilk ortaya çıktığı günlerde Pekin'in tepkisinden çekindiği için durumun vahametinin üstünü kapatmaya çalışan Wuhan valisinin (Kendisine bu konudaki tutumundan dolayı 100 üzerinden 80 veriyor haşmetmeab!) ihmalini görmezden mi geleceğiz? Ya da salgın daha başlamadan bunun bir salgın olacağını tahmin eden ve tedbir alınmasını talep eden doktorların gereksiz panik yaratmak suçundan ceza yemiş olmalarını... (Bir benzerini Çernobil'de görmüştük!). Örnekler çoğaltılabilir ama asıl incelenmesi gereken bu örnekleri var eden sistemdeki yozlaşmaya yer bırakan açıklardır. Sürekli üstlerini övmeye veya üstleri tarafından övülmeye, haklı olduğu halde eleştirilmekten ya da sistem içindeki konumunu yitirmekten korktuğu için sesini çıkarmamaya, bütün iyilikleri parti (liderler, başımızdakiler, yetkililer...) adı verilen o sisli muammaya, kötülükleri ise münferit hatalara atfetmeye programlanmış günümüz Çin toplumunun mülayim zihinlerini hiç konuşmayacak mıyız? Konuşmazsak, bir on yıl sonra yeni bir felaketle Çin karşımıza tekrar çıktığında sadece buna izin veren yetkililer değil de yıllar içinde önceki felaketlerin hesabını sormamış olan bizler de suçlu olmayacak mıyız? 

Dr. Li Wenliang’ı kim/ne öldürdü? Neredeyse bir haftadır kafamı meşgul eden bir soru bu. Kendisini tanımayanlar için giriş mahiyetinde Dr. Li’yi anlatayım önce. Sıradan bir doktor, Wuhan’da yaşıyor. 34 yaşında, evli, bir oğlu var. Aralık ayında tedavisini üstlendiği bazı hastalarda rastladığı virüsün SARS virüsüne benzerliğine şaşırıyor. Sonra bu benzerliği, kendisi gibi doktorların dâhil olduğu bir sohbet grubunda paylaşıyor, önlemler alınmasını salık veriyor. Ne oluyorsa bu paylaşımdan sonra oluyor. Bir gece yarısı evine polisler geliyor ve Dr. Li’yi karakola götürüyorlar. Karakolda önce azarlanıyor, aslı astarı olmayan bir dedikoduyu yaydığı için suçlanıyor. Ardından da bir daha böyle kanunsuz eylemlerde bulunmayacağına dair bir belgeye imza atması isteniyor. Dr. Li devletin bu sarsılmaz otoritesi karşısında boynunu eğiyor ve imzayı atıyor. Geçen günler ise hem o otoriteyi hem de o imzayı sorgulamamızı gerektirecek türden gelişmelere sahne oluyor. Dr. Li’nin hastasında karşılaştığı virüs SARS virüsü değildi belki ama SARS’a %70 oranında benzerlik gösteren, daha önce tanı konmamış yeni bir virüstü. Hastalık çok hızlı bir şekilde yayılıyor, sadece Wuhan’ın değil, Çin’in sınırlarını da aşıyor. Bu arada Dr. Li salgınla mücadelede ön saflarda yerini alıyor, canla başla çalışıyor hastaları iyi etmek için. Bu süreçte kendisi de hastalığa yakalanıyor ve 6 Şubat 2020’de hayata gözlerini yumuyor. Şimdi bu kısa girişten yola çıkarak Dr. Li’yi (ve onun şahsında sorgulanabilecek tüm diğer salgın kurbanlarını) kimin ya da neyin öldürdüğünü bulmaya çalışalım. Elimizdeki şüpheliler şunlar:

1. Dr. Li’yi öldüren yerel yönetimlerin yozlaşmış tutucu tavırları, üstlerinin korkusuna gerçeğin üzerini örtme çabası, işlerini doğru dürüst yapmamaları ve her şeyin ötesinde alanında uzman kişilere bile çocuk muamelesi yapıp onları korkutarak sorunları çözmeye çalışmasıdır.
2. Dr. Li’yi öldüren, o yerel yönetimlerin bu derece tutucu hale gelmesinde büyük rolü olan aşırı kontrolcü, aşırı sansürcü ve aşırı otoriter olan mevcut sistemdir. Sadece doktorların dâhil olduğu bir grupta paylaşılan mesajdan devletin nasıl haberi olmuştur, değil mi? Durumdan haberi olsa bile “Panik yapıyorsun, halkı galeyana getiriyorsun!” demeden önce “Dur bakayım, bu doktor doğru söylüyor olabilir mi?” demesi gerekmez miydi?
3. Dr. Li’yi öldüren, karakol olayından sonra yapmış olduğu seçimdir. Diğerkâm bir doktor olarak hastalıkla mücadelede ön saflarda yer almıştır ve bu mücadelede şehit düşmüştür. Devlet de ona hak ettiği unvanı vermekte gecikmemiştir. Birkaç hafta önce işlediği elim hatayı örtmek istercesine Dr. Li’den rejimin işine yarayacak bir kahraman çıkarma işine girişmiştir.
4. Dr. Li’yi öldüren, karakolda yapmış olduğu seçimdir. Eğer o gece polislerin karşısında boynunu eğmeyip, “Siz katılmasanız bile bu benim bildiğim doğrudur.” deseydi, yani Galileo efsanesinde olduğu gibi Engizisyondan çıkar çıkmaz “İşte hâlâ dönüyor.” diyebilseydi, durum belki de hem kendisi için hem de hastalıktan mustarip olan diğer binlercesi için farklı olabilirdi.
5. Dr. Li’yi öldüren, ona karakoldaki seçimi yaptırtan, rejimin ve partinin çok ötesinde Çin topraklarında bin yıllardır varlığını sürdüren, yeri geldiğinde kökleri Konfüçyüs’e kadar dayandırılabilecek olan konformist – Gerçek kimin umurunda. Yeter ki huzurumuz kaçmasın.- anlayışıdır. Onun ölümünden sonra “ifade özgürlüğü” adına düdük öttürerek evlerinin balkonlarından protestoya katılanların hemen hepsi, eğer Dr. Li’nin karakola çağrıldığı gece orada olsalardı, Dr. Li’nin değil de polisin / devletin tarafını savunacaklardı.

Yaklaşık yedi yıldır Çin’de yaşayan ve çalışan bir öğretmen olarak yanıtımın en çok 5 numaraya yakın olduğunu söyleyeyim. Aslında 3 numara hariç hepsinin katkısı var sonuca ama zaten 1, 2 ve 4 numaralar 5 numarayı bir şekilde kullanan, onun naifliğinden /mülayim görünüşünden istifade eden seçenekler.

Bu konu üzerinde düşünmeye ve yazmaya devam edeceğim. Bir doktorun ölümü değil bu, bir milletin damarlarında bin yıllardır gezinen ortak bir kodun sorgulanması. Lu Xun’un ömrünü yetirip tedavi edemediği hastalık, kendisinin tabiriyle neşteri vurup çıkaramadığı tümör…